Giai đoạn 2015 - 2020, TPHCM đặt ra mục tiêu di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch. Tuy nhiên, kết thúc giai đoạn này TPHCM chỉ di dời được gần 2.500 căn nhà, chiếm tỉ lệ khoảng 12,4%.
Từ nay đến năm 2025, TPHCM tiếp tục đặt mục tiêu di dời 6.500 căn nhà trên và ven kênh rạch với tổng kinh phí khoảng 18.500 tỉ đồng.
Tuy nhiên, theo Sở Xây dựng TPHCM, dù các dự án chỉnh trang đô thị thuộc danh mục các dự án trọng điểm, cấp thiết phải đầu tư, đã được UBND TPHCM ban hành kế hoạch tổ chức thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025, nhưng so với các dự án hạ tầng, công ích khác lại không được chọn làm dự án cấp bách, ưu tiên hàng đầu.
Hiện TPHCM đang hạn chế bố trí vốn cho các dự án không có mặt bằng sạch hoặc các dự án có nhiều vướng mắc trong công tác bồi thường, làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện và hoàn thành trong giai đoạn 2021 - 2025. Trong khi các dự án di dời nhà trên và ven kênh cơ cấu phần vốn bồi thường là chủ yếu.
Cũng theo Sở Xây dựng TPHCM, việc thu hút vốn xã hội hóa để cải tạo kênh, rạch gặp khó do luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) và Nghị định 35 của Chính phủ không còn quy định về hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT). Như vậy, việc di dời nhà trên kênh rạch sẽ không thực hiện theo phương thức BT như giai đoạn trước đây.
Khi đó nhà đầu tư sẽ không được thanh toán bằng các mặt bằng cơ sở nhà đất, mà chỉ có thể khai thác, kinh doanh trên phần diện tích đất sau khi đã di dời nhà trên và ven kênh rạch. Trong khi quỹ đất này rất nhỏ hẹp, nên càng khó khăn hơn trong việc mời gọi nhà đầu tư tham gia thực hiện dự án.
Mới đây, Sở Xây dựng TPHCM kiến nghị UBND TPHCM chấp thuận chủ trương cho quận 7 triển khai đề án chỉnh trang đô thị di dời nhà trên và ven kênh rạch đối với 3 tuyến ao Song Tân (di dời 770 căn), rạch Bần Đôn (di dời 659 căn) và sông Ông Lớn (di dời 853 căn).
Tuy nhiên, với những khó khăn kể trên, việc triển khai các dự án này sẽ không dễ bởi tổng mức đầu tư lên tới 49.000 tỉ đồng.
Để hấp dẫn nhà đầu tư tham gia các dự án cải tạo kênh rạch, ông Huỳnh Thanh Khiết – Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM cho biết đã đề xuất Chính phủ và Bộ Xây dựng cho phép áp dụng cơ chế đặc thù.
Cụ thể, cho phép TPHCM áp dụng giải pháp giảm phạm vi hành lang bảo vệ kênh rạch xuống mức tối thiểu, tức là chỉ cần đảm bảo đủ rộng để xây dựng kè bờ chống sạt lở, dãy cây xanh cảnh quan, đường dạo, đường cho xe phòng cháy chữa cháy.
Đồng thời, tăng tối đa quỹ đất sau di dời bồi thường để “bù” cho nhà đầu tư; dành tối thiểu 20% quỹ đất thuộc hành lang bảo vệ kênh rạch để làm công trình dịch vụ, công viên chuyên đề, hoặc cho phép chuyển đổi chức năng sử dụng đất thành chức năng thương mại dịch vụ, phục vụ du lịch..., nhằm tạo nguồn lực để khai thác hiệu quả cảnh quan, môi trường dọc sông.
Bên cạnh đó, thực hiện các dự án hạ tầng kỹ thuật, chỉnh trang đô thị dọc 2 bờ kênh rạch để kêu gọi đầu tư theo hình thức Nhà nước sẽ bồi thường giải phóng mặt bằng bằng vốn đầu tư công, nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư hạ tầng kỹ thuật và xây lắp.
