"Tiếng kêu cứu" từ toa tàu, đầu máy
Chúng tôi may mắn được tham quan toa tàu Hà Nội - Lào Cai vừa cập bến, bên trong toa tàu nội thất chỉ mới tân trang hoàn toàn cách đây 1 năm. Thế nhưng, Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội cho biết, theo quy định hiện hành, toa tàu sẽ được “khai tử” vào năm 2025.
Nếu như toa tàu Hà Nội - Lào Cai còn thời gian 2 năm để lăn bánh thì nhiều toa tàu, đầu máy khác của Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội sẽ bị ngưng hoạt động, được gửi ở các ga Yên Viên, Từ Sơn… dù vẫn còn hoạt động khá tốt.
Theo Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội, ngay trong năm 2023, đơn vị có 18 tàu hết hiên hạn; đến năm 2025, con số này sẽ là 32 tàu.
Không chỉ các công ty vận hành, ông Nguyễn Ngọc Thắng, Giám đốc xí nghiệp đầu máy Hà Nội cho biết, hiện đơn vị tiếp nhận nhiều đầu máy hết niên hạn. Tuy nhiên, qua kiểm tra không ít đầu máy vẫn đáp ứng an toàn, kỹ thuật.
Hãy để toa tàu, đầu máy sống tiếp
Trao đổi với Báo Lao Động, ông Trương Quang Toàn, Trưởng phòng quản lý phương tiện, Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội cho biết: “Chúng tôi mong muốn cơ quan chức năng cho phép kéo dài niên hạn đường sắt, trước mắt là đến 2030”.
Về phía công ty vận tải Hà Nội đã chuẩn bị đầy đủ các phương án cho việc kéo dài niên hạn. Ví dụ, đơn vị sẽ rút thời gian sửa chữa bảo dưỡng định kỳ toa tàu từ 15 tháng xuống 12 tháng.
Giám đốc xí nghiệp đầu máy Nguyễn Ngọc Thắng cho biết thêm, hiện nay, nhiều nước trên thế giới không quy định niên hạn đầu máy xe lửa mà chỉ quy định các định mức tiêu chuẩn, kỹ thuật. Khi đơn vị chuyên môn kiểm tra đầu máy đáp ứng đầy đủ yêu cầu kỹ thuật có thể đưa vào vận hành.
Hiện nay, Việt Nam quản lý đầu máy xe lửa bằng cả tiêu chuẩn kỹ thuật và niên hạn. Theo Luật đường sắt 2017, niên hạn với tàu khách không quá 40 năm, tàu hàng không quá 45 năm. Trong khi đó, các đầu máy cứ 12 tháng sẽ phải kiểm tra đăng kiểm.
Theo ông Nguyễn Ngọc Thắng, việc quản lý đầu máy xe lửa chỉ cần quản lý theo tiêu chuẩn kỹ thuật là đủ mà không cần quy định niên hạn. Bởi khi kiểm tra tiêu chuẩn kỹ thuật nếu đầu máy không đảm bảo vẫn sẽ bị loại bỏ.
"Cách quản lý này sát thực tế với Việt Nam hơn"- ông Thắng bày tỏ.
Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết, đơn vị đã nhiều lần kiến nghị các cấp ngành xem xét, cho phép gia hạn sử dụng đầu máy, toa tàu theo luật đã hết niên hạn nhưng thực tế vẫn sử dụng tốt.
Trên thế giới, hầu hết các nước đều không quy định niên hạn sử dụng của phương tiện đường sắt, do phụ tùng được kiểm tra và thay thế định kỳ hoặc đột xuất. Trước đây, khi ủng hộ phương án quy định niên hạn sử dụng phương tiện đường sắt, mục tiêu là tạo thêm áp lực để đầu tư, đổi mới phương tiện.
Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành đường sắt khó khăn hiện nay, việc đầu tư phương tiện mới thay thế số đã cũ ít có khả năng thực hiện được, nhất là khi phải cần đến khoảng 10.000 tỉ đồng.
Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho hay, hiện đơn vị có 58 đầu máy và 163 toa tàu khách trên 40 năm tuổi, cùng 1.491 toa tàu hàng trên 45 năm tuổi. Theo quy định hiện hành, hơn 1.700 đầu máy và toa tàu này sẽ phải loại bỏ do quá niên hạn sử dụng. Tới năm 2025, số phương tiện hết niên hạn sẽ tăng thêm khoảng 114 đầu máy, 168 toa tàu khách, 1.472 toa tàu hàng và tiếp tục tăng những năm sau đó. Riêng với đầu máy, tới năm 2025, đường sắt chỉ còn 144 chiếc còn hạn dùng, tới năm 2035 còn 118 chiếc, tới năm 2045 còn 61 chiếc.
