Ngành công nghiệp xe điện đang là một trong những ngành có xu hướng tăng trưởng lớn nhất toàn cầu. Bên cạnh lợi ích về kinh tế, xe điện còn mang lại nhiều lợi ích bền vững khi không gây ảnh hưởng nhiều tới môi trường như các loại xe ôtô sử dụng nhiên liệu hoá thạch truyền thống.
Việt Nam đã có chính sách ưu đãi cho xe điện
Nghị định 10/2022 có hiệu lực từ tháng 3.2022 là một trong những chính sách ưu đãi đầu tiên của Việt Nam dành cho xe điện. Nghị định nêu rõ ôtô điện chạy pin sẽ được miễn phí trước bạ trong vòng 3 năm kể từ tháng 3.2022. Trong 2 năm tiếp theo, người sử dụng nộp lệ phí trước bạ lần đầu với mức thu bằng 50% mức thu đối với ôtô chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi. Với ưu đãi này, người mua xe điện sẽ tiết kiệm được một khoản tiền lớn.
Ưu đãi về lệ phí trước bạ là một trong những chính sách quan trọng nhằm thúc đẩy thị trường xe điện vốn đang khởi động và đối diện với không ít khó khăn tại Việt Nam. Ngay sau đó, Quốc hội cũng đã đồng thuận với việc giảm thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với xe ôtô điện. Mức giảm tối đa lên tới 9% cho loại ôtô điện 9 chỗ ngồi trở xuống, trong giai đoạn từ tháng 3.2022 đến 28.2.2027. Tạm tính xe có giá 1 tỉ đồng, mức giảm thuế TTĐB tối đa lên tới 90 triệu đồng. Hai chính sách này có hiệu lực gần như cùng thời điểm, khuyến khích cả người tiêu dùng trong nước và các nhà sản xuất. Các ưu đãi này được đánh giá là đột phá so với những ưu đãi được đề cập trong Nghị định 57/2020.
So với xe xăng, Việt Nam đã có một số chính sách ưu đãi tích cực cho xe điện. Tuy nhiên, so với các chính sách hỗ trợ xe điện tại các quốc gia khác như Trung Quốc, Thái Lan, Châu Âu… thì các chính sách ưu đãi của Việt Nam vẫn chưa thực sự nổi bật. Hơn nữa, để tiến tới phổ cập loại phương tiện này, thị trường xe điện Việt Nam cần thêm nhiều chính sách cho cả người mua lẫn nhà sản xuất, bên cạnh các ưu đãi về thuế, phí.
Cần thêm nhiều ưu đãi để phát triển công nghiệp xe điện Việt
Theo Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), về cơ bản, có 3 nhóm chính sách chủ yếu mà các quốc gia đang áp dụng để phát triển ngành công nghiệp xe ôtô điện, đó là: Ưu đãi cho nhà sản xuất; hỗ trợ người mua xe ôtô điện và hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ cho xe ôtô điện.
Trên cơ sở đó, đầu tháng 8.2023, Bộ GTVT đã đề xuất khung chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang xe ôtô điện tại Việt Nam.
Các chính sách này tập trung vào rà soát, bổ sung các nội dung về chính sách ưu tiên phát triển xe ôtô điện (đặc biệt là phương tiện giao thông công cộng điện) trong các luật liên quan làm cơ sở triển khai, thực hiện.
Bên cạnh đó, nó cũng xác định các mục tiêu được ưu tiên trong ngành sản xuất ôtô điện. Những ưu tiên này có thể kể đến ưu tiên tiếp cận, chuyển giao công nghệ sản xuất lắp ráp, tăng cường năng lực phát triển công nghệ sản xuất lắp ráp xe ôtô điện hay ưu đãi vốn vay đối với các doanh nghiệp vận tải chuyển đổi sử dụng ôtô điện; trợ giá cao hơn đối với xe buýt điện.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng đã kiến nghị nhiều chính sách phát triển hạ tầng trạm sạc điện như miễn thuế nhập khẩu linh kiện, thiết bị để lắp đặt trạm sạc điện. Miễn thuế đất trong 5 năm đầu, giảm 50% trong 5 năm tiếp theo. Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu và giảm 50% cho 5 năm tiếp theo. Ưu đãi giá bán điện bằng giá điện phục vụ sản xuất.
Tuy nhiên với người dùng, nhiều chuyên gia cho rằng để khuyến kích người dân chuyển đổi sang xe điện hoặc sử dụng phương tiện công cộng chạy điện, các chính sách hỗ trợ, ưu tiên cần hướng tới đảm bảo người dân rõ ràng được hưởng lợi hoặc tiện ích hơn so với sử dụng phương tiện chạy xăng dầu.
Theo ông Đào Công Quyết - Trưởng tiểu ban Quan hệ công chúng, Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), để kích cầu thị trường tiêu thụ xe điện, từ nay tới năm 2030 nên tiếp tục ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt, lệ phí trước bạ và các loại thuế phí liên quan cho từng dòng xe điện hóa.
