Nguyên nhân làm gia tăng đột biến lệnh từ các công ty chứng khoán vào Sở Giao dịch Chứng khoán trong cùng một thời điểm, dẫn đến số lệnh vào sàn vượt quá năng lực thiết kế của cả hệ thống, gây quá tải. Nhiều chuyên gia nhấn mạnh thay vì cấm, điều quan trọng là UBCKNN phải đưa hệ thống công nghệ thông tin KRX đi vào hoạt động. Không thể để một dự án công nghệ 600 tỉ đồng “đắp chiếu” khi đã 11 năm hứa hẹn mà chưa thực hiện.
UBCK cấm vì lo quá tải hệ thống
Anh Phạm Thanh Doanh (Admin Diễn đàn Chứng khoán Pro) lấy ví dụ khối tự doanh công ty X đặt lệnh bán các mã cổ phiếu cơ sở hàng loạt với khoảng cách cách lệnh chưa đầy 1 giây. Điều này sẽ tạo ra xu hướng giảm điểm liên tục với một mã cổ phiếu nhất định trong một khoảng thời gian, gây tâm lý hoang mang cho nhà đầu tư cá nhân. Việc làm này thường mang tính phục vụ cho "lướt sóng" chứng khoán phái sinh. Đặc biệt ở những phút cuối phiên, các lệnh đặt mua tự động mua lại với giá rẻ...
Tuy nhiên, trên thực tế, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo, ở đây là sử dụng robot đặt lệnh đã không còn quá xa lạ trên thị trường tài chính thế giới. Thậm chí ở nhiều nơi còn coi đây là kỹ thuật cũ và đang tiến lên những tính năng mới hơn như ibroker (môi giới ảo), copy trading (sao chép giao dịch) mà một số công ty chứng khoán Việt Nam như TCBS, MBS, Mirae Asset... cũng đang áp dụng. Bởi chuyển đổi số là xu hướng chung của tất cả mọi ngành nghề chứ không riêng chứng khoán.
"Việc cho robot đặt lệnh là chuẩn thế giới, góp phần tạo thanh khoản chứ không nên nghĩ theo hướng làm nghẽn mạch, chèn lệnh. Hành động cấm này không mang lại tính phát triển cho thị trường chung. Bởi thực tế không có robot, thị trường vẫn nghẽn lệnh. Lý do mà Uỷ ban Chứng khoán đưa ra để cấm cần có số liệu rõ ràng hơn về việc lệnh từ robot chiếm bao nhiêu tỉ trọng toàn thị trường, dồn lệch gây tắc nghẽn lúc nào…" - chuyên gia chứng khoán Trần Việt Hưng chia sẻ với Lao Động.
Theo ông Hưng, đặt lệnh bằng robot chỉ là một loại lệnh đơn giản. Hành động cấm lần này giống như trước đây UBCKNN không cho giao dịch cổ phiếu lô lẻ.
Không thể đi ngược lại xu hướng chung
Là một đơn vị đẩy mạnh áp dụng công nghệ trong giao dịch chứng khoán, ông Huỳnh Hoàng Phương - Giám đốc Nghiên cứu và Phân tích của FIDT - nhấn mạnh đặt lệnh theo robot là xu hướng không thể đi ngược lại.
Tại thị trường chứng khoán lớn như Mỹ, hơn 50% giao dịch được thực hiện bằng robot. Nhiều hình thức có thể kể ra như đi lệnh tự động ở các quỹ đầu tư, một số công ty chứng khoán áp dụng lệnh copy trade (thuật toán cho phép nhà đầu tư tiến hành sao chép lại giao dịch của nhân viên môi giới)...
"Nhìn dài hạn, đặt lệnh theo robot là xu hướng không thể đi ngược lại. Trong ngắn hạn, chúng ta có thể gặp một số vấn đề liên quan đến hệ thống công nghệ. Tuy nhiên UBCKNN chỉ áp dụng việc cấm này trong một giai đoạn đến khi hệ thống KRX giúp truyền tải tốt hơn. Bởi điều này sẽ làm hạn chế hoạt động của một số công ty chứng khoán đang phát triển công nghệ hay một số quỹ đang dùng robot cũng phải tạm ngưng lại" - ông nói.
Đồng quan điểm, ông Bùi Nguyên Khoa - Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu tại Chứng khoán BSC - dẫn chứng tại thị trường chứng khoán Mỹ khi giảm sâu, lệnh tự động bán sẽ lập tức được robot đặt. Tuy nhiên họ vẫn không cấm robot mà thay vào đó sẽ có cơ chế ngắt mạch thị trường (tạm ngừng, đình chỉ một phần hoặc toàn bộ hoạt động giao dịch trên thị trường).
"Chúng ta không nên cấm vì đây là xu hướng phát triển tất yếu trên thế giới. Việt Nam muốn nâng hạng thị trường chứng khoán thì phải theo thông lệ và quy định chung của thế giới để bảo vệ nhà đầu tư trong nước cũng như nước ngoài. Còn bây giờ cấm như vậy sẽ rất khó để tính tới nâng hạng" - ông nói.
TS Nguyễn Duy Phương - Giám đốc đầu tư DGCapital - cho hay, ở thị trường chứng khoán Việt Nam, tỉ lệ giao dịch bằng robot đang phát triển nhanh khi nhiều tổ chức đang đổ tiền đầu tư mở rộng. Việc cấm dùng robot đặt lệnh sẽ tác động đến thanh khoản của thị trường chứng khoán, nhưng đảm bảo được tính ổn định của hệ thống giao dịch, hạn chế nguy cơ đổ vỡ dây chuyền. Nhà đầu tư đang rất mong chờ hệ thống KRX vào gỡ khó.
Nhiều chuyên gia cho rằng, điều quan trọng và cần làm nhất là UBCKNN phải nhanh chóng đưa hệ thống công nghệ thông tin KRX đi vào hoạt động. Không thể để một dự án công nghệ 600 tỉ đồng "đắp chiếu" khi đã 11 năm hứa hẹn mà chưa thực hiện. UBCKNN cần đẩy mạnh nâng cấp cơ sở hạ tầng để đưa vào sử dụng nhiều sản phẩm giao dịch mới cho thị trường, từ đó mới có thể thúc đẩy nhanh việc thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, thu hút thêm các nhà đầu tư lớn trên thế giới.
Hệ thống KRX là hệ thống công nghệ thông tin phục vụ cho việc quản lý và vận hành các giao dịch tại thị trường chứng khoán Việt Nam, được Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HoSE) ký kết với Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX) vào năm 2012. Giao dịch này nhằm nâng cấp hệ thống công nghệ, cơ sở hạ tầng của sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam.
