470 năm trước khi Columbus phát hiện ra Châu Mỹ
Người Viking từ Greenland - những người Châu Âu đầu tiên đến Châu Mỹ - sống trong một ngôi làng ở Newfoundland của Canada cách đây đúng 1.000 năm, theo nghiên cứu công bố ngày 20.10.
Trong nhiều năm, các nhà khoa học đã biết rằng người Viking đã xây dựng một ngôi làng tại L’Anse aux Meadows ở Newfoundland vào khoảng đầu thiên niên kỷ. Tuy nhiên, nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature ngày 20.10 là nghiên cứu đầu tiên xác định chính xác ngày người Viking đến Châu Mỹ.
Các nhà thám hiểm, lên tới 100 người, bao gồm cả nam giới và nữ giới, đã chặt cây để xây làng, sửa chữ tàu thuyền. Nghiên cứu mới xác định thời điểm những người Viking ở ngôi làng này thông qua việc họ đã chặt ít nhất 3 cây vào năm 1021, ít nhất 470 năm trước khi Christopher Columbus đến Bahamas năm 1492.
Nhà khảo cổ học Margot Kuitems tại Đại học Groningen ở Hà Lan và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Đây là lần đầu tiên niên đại được xác lập một cách khoa học. Trước đây, niên đại chỉ dựa trên các huyền thoại truyền miệng và chỉ được viết lại vào thế kỷ 13, ít nhất 200 năm sau khi các sự kiện diễn ra".
Những người Viking đầu tiên định cư ở Greenland đến từ Iceland và Scandinavia và sự xuất hiện của họ ở Newfoundland đánh dấu lần đầu tiên loài người đi vòng quanh toàn bộ Trái đất.
Nhưng thời gian lưu trú của người Viking ở Bắc Mỹ không kéo dài. Nghiên cứu cho thấy họ sống tại L’Anse aux Meadows từ 3 đến 13 năm trước khi từ bỏ ngôi làng và trở về Greenland.
Các dấu tích khảo cổ hiện được bảo vệ như một địa danh lịch sử và Parks Canada đã xây dựng một trung tâm giới thiệu gần đó. Địa điểm này cũng được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
Kỹ thuật định tuổi bằng sự kiện tia vũ trụ
Chìa khóa khoa học về niên đại chính xác mà người Viking ở ngôi làng tại Canada ngày nay là sự gia tăng đột biến của một dạng phóng xạ tự nhiên của carbon được phát hiện trong các mảnh gỗ cổ xưa tại khu vực này: Một phần thân cây và những mảnh của một tấm ván...
Thổ dân dã sống ở L’Anse aux Meadows cả trước và sau người Viking vì thế các nhà nghiên cứu phải đảm bảo rằng những mẫu vật đều có dấu hiệu đặc biệt cho thấy chúng được cắt bằng các công cụ kim loại - thứ mà thổ dân không có vào thời điểm bấy giờ.
Các nhà khảo cổ học từ lâu đã dựa vào phương pháp định tuổi carbon để tìm ra niên đại gần đúng của những vật liệu hữu cơ như gỗ, xương và than, nhưng nghiên cứu mới nhất sử dụng kỹ thuật dựa trên một "sự kiện tia vũ trụ" toàn cầu - do những tia lóe mặt trời lớn tạo ra - để định tuổi chính xác.
Những nghiên cứu trước đây chỉ ra rằng đã có một sự kiện tia vũ trụ vào năm 993. Sự kiện này trong vài tháng đã gây ra mức độ carbon-14 cao hơn bình thường trong carbon dioxide của khí quyển.
Cây cối nạp carbon dioxide trong quá trình phát triển và do đó các nhà nghiên cứu dùng dấu hiệu carbon phóng xạ để xác định vòng sinh trưởng hàng năm ở những mặt cắt của gỗ là từ năm 993, bà Kuitems nói.
Sau đó, nhóm nghiên cứu sử dụng kính hiển vi để đếm các vòng sinh trưởng đến vỏ gỗ để biết chính xác năm cây ngừng phát triển - tức thời điểm cây bị người Viking đốn hạ.
Mỗi mảnh gỗ trong số 3 mảnh gỗ mà nhóm nghiên cứu phân tích đều từ cây gỗ bị chặt năm 1021 nhưng từ 3 cây khác nhau, trong đó có 2 cây linh sam và 1 cây có thể là cây bách xù.
Các nhà nghiên cứu không thể biết liệu năm 1021 là lần đầu hay cuối thời gian cư trú của người Viking. Nhóm hi vọng nghiên cứu sâu hơn về các loại gỗ khác nhau từ địa điểm này sẽ mở rộng phạm vi niên đại.
Các chuyến đi của người Viking đến Newfoundland được đề cập trong 2 thần thoại của Iceland cho thấy L’Anse aux Meadows là ngôi nhà tạm thời cho những nhà thám hiểm trong 6 chuyến đi. Cuộc đầu tiên do Leif Erikson, được gọi là Leif the Lucky dẫn dắt. Đây là con trai của Erik the Red, người sáng lập ra khu định cư Bắc Âu đầu tiên ở Greenland.
L’Anse aux Meadows cũng được kỳ vọng là khu định cư lâu dài, nhưng thần thoại cho biết ngôi làng bị bỏ hoang do xung đột nội bộ và xung đột với thổ dân.
Thần thoại gọi toàn bộ khu vực là Vinland, có nghĩa là "vùng đất rượu vang" - được cho là vì khu vực này có khí hậu đủ ấm áp để trồng nho dùng làm rượu vang. Vì thời điểm đó Newfoundland quá lạnh để trồng nho nên đây cũng là tín hiệu cho thấy người Viking đã thám hiểm xa hơn về khu vực phía nam ấm áp hơn, bà Kuitems lưu ý.
