1.645 hồ chứa bị xuống cấp, thiếu khả năng xả lũ
Theo Tổng cục Thủy lợi, hiện, cả nước có 6.750 hồ chứa với tổng dung tích khoảng 63 tỉ m3. Hiện nay, mùa mưa bão đang cận kề nhưng cả nước có tới 1.645 hồ chứa bị xuống cấp, thiếu khả năng xả lũ do bị hư hỏng nặng nề, chưa được sửa chữa, nâng cấp.
Hồ Văn Sơn rộng 167ha, trữ khoảng 7 triệu m3 nước, nằm trên địa bàn 3 xã: Nam Phương Tiến, Hoàng Văn Thụ và Tân Tiến (huyện Chương Mỹ, Hà Nội). Ngoài trữ nước phục vụ 342ha sản xuất nông nghiệp, hồ Văn Sơn còn làm nhiệm vụ cắt lũ rừng ngang từ tỉnh Hòa Bình đổ về.
Được xây dựng năm 1968-1969, đến nay hồ Văn Sơn đã xuống cấp: Mặt đập, mái đập xuất hiện nhiều vị trí sụt lún, sạt lở, thân đập bị thấm; 2 mang cống xuất hiện nhiều mạch đùn, van mở cống bị xuống cấp; tại khu vực đập tràn xuất hiện nhiều vị trí bong tróc...
Theo Chi cục Thủy lợi Hà Nội, trên địa bàn thành phố có 117 hồ thủy lợi, phần lớn các hồ quy mô nhỏ và vừa không bảo đảm an toàn khi mưa, lũ. Hiện có 7 hồ thủy lợi vừa và nhỏ: Thó Bịn, Canh Nhỉm, Bưởi, Phú Lội, Cẩm Quỳ, Đồng Đầm, Đình Thử của huyện Ba Vì đang xuống cấp và hư hỏng nghiêm trọng.
Trên địa bàn tỉnh Quảng Bình có 150 đập, hồ thủy lợi, trong đó, nhiều hồ, đập đã được khai thác, sử dụng từ 30-50 năm. Nhiều công trình đã hư hỏng nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ sắp tới, như: Hồ chứa nước Cửa Nghè (huyện Bố Trạch), đập dâng Rào Sen, đập Thanh Sơn, công trình ngăn mặn, giữ ngọt Mỹ Trung (huyện Lệ Thủy)…
Tỉnh Quảng Ngãi cũng đang có 7 hồ chứa bị hư hỏng nặng, có nguy cơ mất an toàn cao trong mùa mưa lũ năm 2020 như: Đá Bạc, Phước Tích, Cống Đá (huyện Bình Sơn); Hố Vàng, Hố Tre, Hố Đèo (huyện Sơn Tịnh) và Lỗ Thùng (huyện Mộ Đức).
Theo Sở NNPTNT tỉnh Bình Thuận, hiện trên địa bàn tỉnh có 16 hồ chứa bị hư hỏng nặng có nguy cơ mất an toàn trong mùa mưa lũ, trong đó có 10 hồ chứa đã hư hỏng nhưng chưa có kế hoạch vốn để nâng cấp, sửa chữa, gồm: Sông Móng, Cà Giây, Cà Giang, Giếng Cỏ, Bo Bo, Năm Heo, Sông Mao, Lâm trường Sông Dinh, Đaguiry, Suối Trâm.
Tỉnh Bình Định có 160 hồ chứa nước các loại, xây dựng đã lâu nên hầu hết đã xuống cấp. Do nguồn kinh phí hạn chế nên việc sửa chữa hàng năm chỉ tạm thời. Vì vậy, cứ đến mùa mưa bão, các cấp chính quyền lại lo ngay ngáy và đôn đáo vá víu để gia cố...
1.206 hồ chứa... "nằm" chờ vốn
Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, hiện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) quản lý 4 hồ chứa quan trọng đặc biệt gồm: Cửa Đạt, Tả Trạch, Ngàn Trươi, Dầu Tiếng. Bộ NNPTNT phân cấp cho các địa phương quản lý 8 hồ liên tỉnh còn lại, gồm: Cấm Sơn, Núi Cốc, Sông Ray, Đại Lải, Cầu Mới, Suối Giai, Kim Sơn, Bầu Nhum.
2.203 hồ chứa vừa, lớn (trong đó có 8 hồ liên tỉnh) được giao cho các công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi cấp tỉnh khai thác. 4.542 hồ chứa thủy lợi lớn, vừa và nhỏ được giao cho cấp huyện, xã, Tổng công ty càphê và một số doanh nghiệp (công ty caosu, sữa...) khai thác.
Đến nay, phần lớn các hồ chứa lớn có dung tích từ 3 triệu m3 trở lên đã được sửa chữa đảm bảo an toàn; đã xác định được nguồn vốn để sửa chữa, nâng cấp cho 439 hồ (dự án sửa chữa và nâng cao an toàn đập - WB8).
Theo ông Nguyễn Đăng Hà – Vụ trưởng Vụ An toàn đập (Tổng cục Thủy lợi - Bộ NNPTNT), từ năm 2003 đến nay, đã sửa chữa được khoảng 900 hồ chứa với tổng kinh phí khoảng 16.500 tỉ đồng. Tuy nhiên, còn 1.206 hồ chứa chưa có nguồn vốn để đầu tư sửa chữa nâng cấp (gồm 174 hồ lớn, 331 hồ vừa và 701 hồ nhỏ).
Hiện tại, hầu hết các địa phương đều mất cân đối về nguồn vốn.
Cả nước còn 200 hồ chứa xuống cấp nghiêm trọng cần được quản lý và xử lý trong năm 2020. Có 86 hồ bị thấm mạnh qua cả thân đập, nền đập và qua mang cống, mang tràn; 148 hồ bị trượt sạt mái thượng hạ lưu, có tổ mối trong thân đập, hoặc chưa được gia cố mái đập, bị nứt đập, thiết bị thoát nước hạ lưu đập bị hư hỏng...
