1.730 hồ chứa bị xuống cấp, thiếu khả năng xả lũ
Ông Nguyễn Văn Tỉnh - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – NNPTNT) cho biết: Trong số 6.755 đập, hồ thủy lợi, có 4 hồ đặc biệt quan trọng trong điều tiết xả lũ, là: Cửa Đạt (Thường Xuân-Thanh Hóa), Tả Trạch (Thừa Thiên Huế), Dầu Tiếng (Tây Ninh), Ngàn Trươi (Hà Tĩnh).
Ngoài ra, cả nước có 864 hồ lớn, 1.511 hồ vừa và 3.957 hồ nhỏ cũng đã đã góp phần không nhỏ trong việc xả lũ, điều hòa mực nước hạ du. Tuy nhiên, đáng báo động là trong số này còn 1.730 hồ chứa bị xuống cấp, thiếu khả năng xả lũ.
Theo số liệu từ Viện Quy hoạch Thủy lợi, đối với hồ chứa lớn, cả nước có 93 hồ có đập bị thấm ở mức độ mạnh và 82 hồ có đập bị biến dạng mái; 15 hồ có tràn xả lũ bị nứt và 188 hồ có tràn xả lũ bị hư hỏng phần thân hoặc bể tiêu năng... Các hồ này đều có dung tích trữ lớn và đập tương đối cao, nếu lũ lớn và sự cố sẽ gây nhiều thiệt hại về người và tài sản của nhân dân.
Từ nhiều năm nay, các địa phương nơi có hồ cũng như Bộ NNPTNT đã nỗ lực cải tạo các khiếm khuyết, hư hỏng này, nhưng do nguồn lực có hạn nên sửa được nơi này lại xảy ra sự cố nơi kia.
Thông tin từ Vụ Quản lý đê điều – Tổng cục Phòng, Chống thiên tai (Bộ NNPTNT) cũng cho biết, hầu hết các hồ chứa vừa và nhỏ đã bị xuống cấp nghiêm trọng do được xây dựng cách đây 30-50 năm trong điều kiện kinh tế khó khăn, kỹ thuật hạn chế.
Trong khi đó, nguồn kinh phí để sửa chữa, nâng cấp lại rất eo hẹp. Hiện mới chỉ xác định được nguồn vốn để sửa chữa 536 hồ, nâng cấp khả năng chống lũ cho 5 hồ (thuộc dự án Dự án sửa chữa và nâng cao an toàn đập-WB8), còn 1.189 hồ chứa đang ở trong tình trạng thiếu nguồn vốn đầu tư, sửa chữa.
"Chạy đua" với mùa mưa bão 2020
Theo ông Nguyễn Văn Tỉnh, mùa mưa bão 2020 đang đến, các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ để hoàn thành sớm việc tu bổ, nâng cấp đối với 536 hồ chứa đã xác định được nguồn vốn.
Ðối với 1.189 hồ chứa còn lại, sớm hoàn thành việc sửa chữa bằng nguồn vốn hỗ trợ cấp bách sửa chữa các hồ chứa xung yếu cho các địa phương khó khăn, vốn trung hạn của Bộ NNPTNT giai đoạn 2021-2025 và nguồn vốn trung hạn của các địa phương.
Bộ NNPTNT đã phê duyệt Kế hoạch nâng cao năng lực quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng trong lĩnh vực thủy lợi. Theo đó, Bộ NNPTNT sẽ đầu tư nâng cấp, lắp đặt hoàn thiện thiết bị quan trắc cho các hồ chứa, đập dâng, gồm: 1.408 trạm quan trắc lượng mưa trên lưu vực, 2.060 trạm đo mực nước tại thượng - hạ lưu cống, tràn xả lũ, 449 trạm đo chất lượng nước thuộc 1.030 hồ chứa lớn, hồ có cửa van tràn xả lũ…; nâng cấp, lắp đặt hoàn thiện thiết bị quan trắc cho các công trình thủy lợi thuộc 110 hệ thống thủy lợi lớn và vừa, có diện tích tưới/tiêu thiết kế hơn 2.000ha…
Thời gian thực hiện từ 2020-2030. Trong đó, từ nay đến năm 2025, Bộ NNPTNT sẽ hoàn thành lắp đặt bổ sung các trạm đo mực nước thủ công cho tất cả công trình thủy lợi có yêu cầu phải quan trắc. Giai đoạn 2026-2030 sẽ hoàn thiện lắp đặt các trạm quan trắc tự động.
