“Ơn nghĩa sinh thành” khác biệt khi lấy chủ đề về tình phụ tử, mẫu tử. Đây được xem là đề tài rất dễ lấy cảm xúc, dễ lấy nước mắt khán giả. Tôi muốn hỏi, cảm xúc của cá nhân anh chi phối như thế nào đến kịch bản, sự dàn dựng dành cho chương trình?
- Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng biển nghèo thuộc huyện Hải Hậu, Nam Định. Cho đến bây giờ, tôi vẫn nhớ mãi những ký ức thời thơ ấu. Khi ấy nhà nghèo, bố mẹ tôi đã phải lao động rất vất vả để nuôi các con ăn học, khôn lớn.
Tôi nhớ mãi có một ngày giáp Tết, vì nhà nghèo, gia đình thậm chí chẳng có thịt ăn. Thương vợ con, bố tôi chạy vạy đi lo chút thịt về cho gia đình ăn Tết. Trên đường về, không hiểu vì sao, ông bị ngã xe, sưng một bên mặt. Tôi lúc ấy còn nhỏ quá, khi nhìn thấy gương mặt bố bị sưng như vậy, cứ lăn ra cười. Đến bây giờ, tôi vẫn day dứt, hối hận vì điều đó. Tôi nhỏ dại quá, đã không hiểu hết sự vất vả của bố tôi ngày giáp Tết năm ấy.
Năm nay tôi 43 tuổi, bố tôi mất đã 20 năm, mẹ tôi mất gần 10 năm, nhưng tôi liên tục ngủ mơ thấy bố mẹ mình, ngủ mơ thấy thời thơ ấu - khi tôi còn được sống với bố mẹ mình. Có lẽ là vì, đó là những ký ức đẹp đẽ nhất. Tôi cứ muốn lưu giữ mãi.
Tôi đau đáu với Chương trình nghệ thuật “Ơn nghĩa sinh thành” chính vì những day dứt, vì ký ức tươi đẹp thời thơ ấu, những nỗi nhớ bố mẹ không nguôi ngoai theo thời gian. Năm nay đã là mùa thứ 4 của “Ơn nghĩa sinh thành”.
Anh sẽ làm thế nào để biến những cảm xúc của cá nhân thành cảm xúc của chương trình, khi đề tài về tình phụ tử, mẫu tử vốn đã quen thuộc?
- Đề tài về tình phụ tử, mẫu tử sẽ luôn có cảm xúc, vì ai trong chúng ta cũng có mẹ cha. Tôi tin rằng, với hầu hết chúng ta, tình mẫu tử - phụ tử luôn thiêng liêng, cao quý.
Năm nay, chúng tôi khởi động lại mùa thứ 4 “Ơn nghĩa sinh thành”, sau 2 năm phải dừng vì dịch. Cũng trong 2 năm, chúng ta đã chứng kiến quá nhiều mất mát. Chỉ cách đây một năm, biết bao người mất cha mẹ trong đại dịch. Những ngày này, biết bao gia đình đang thương nhớ mẹ cha. “Ơn nghĩa sinh thành” tổ chức trong mùa Vu Lan báo hiếu càng thêm ý nghĩa.
Tôi là tác giả và là đạo diễn xuyên suốt 4 mùa của “Ơn nghĩa sinh thành”, kể từ năm 2017. Mỗi năm chúng tôi kể một câu chuyện khác nhau về mẹ cha, dù cùng một chủ đề. Với năm nay, chương trình được chia 3 phần nội dung cụ thể, phần 1 là “Ơn cha nghĩa mẹ”, phần 2 với tên gọi “Nơi ấy mẹ mong” và phần cuối là “Trở về”. Những người con như chúng ta dù đi đâu, làm gì, dù thành công hay thất bại, vẫn luôn muốn trở về, đôi khi chỉ để ngồi yên dưới hiên nhà mình.
Những ca khúc hay nhất về mẹ cha vốn được sử dụng đi sử dụng lại rất nhiều. Số lượng ca khúc về chủ đề này cũng không trường vốn. Anh sẽ phải dàn dựng và làm khác đi như thế nào để ca khúc cũ vẫn mang đến cảm xúc mới?
- Cho đến hiện tại, chúng tôi vẫn chưa sử dụng hết những ca khúc về mẹ. Ca khúc về cha có thể ít hơn, nhưng ca khúc về mẹ thì rất nhiều. Trong đó, có những ca khúc quá hay, nên chúng tôi có sử dụng lại, nhưng rất ít. Chúng tôi cũng nỗ lực làm mới và dàn dựng đặc biệt. Sẽ có hai tác giả tự trình bày ca khúc của mình, đó là nhạc sĩ Nguyễn Hải Phong sẽ tự hát “Cha kể con nghe”, Quách Beem trình diễn “Gánh mẹ”.
Tôi có sử dụng lại 2 ca khúc vốn đã từng được hát ở “Ơn nghĩa sinh thành” các mùa trước, đó là “Nơi ấy mẹ mong” và “Gặp mẹ trong mơ”.
Với những ai mất mẹ như tôi, dù nghe “Gặp mẹ trong mơ” cả trăm lần, vẫn đầy cảm xúc, mỗi ca từ đều thấm thía.
Chương trình cũng có rất nhiều ca khúc mới, đặc biệt, chương trình có đến gần 100 nghệ sĩ múa phụ họa, nên tiết mục nào cũng được dàn dựng công phu, đầu tư, không có tiết mục nào là phụ. Tiết mục nào cũng được xây dựng như một tiết mục chính của “Ơn nghĩa sinh thành” năm nay.
Có rất nhiều góc độ tiếp cận khác nhau về tình mẫu tử - phụ nữ. Sẽ có người thấy biết ơn. Sẽ có người nhớ nhung, tiếc nuối. Sẽ có người hối hận, day dứt. Lại có người trách móc, giận dữ... Anh có nghĩ, ngay với đề tài mang tính truyền thống như tình cha nghĩa mẹ cũng sẽ cần đến rất nhiều cách tiếp cận khác nhau?
- Tôi nhìn vào hiện thực cuộc sống. Tôi đau xót khi rất nhiều người mải mê mưu sinh, kiếm sống, bỏ mặc cha mẹ cô đơn ở quê nhà. Có rất nhiều người trong chúng ta, vì quá bận với cuộc sống riêng, vì gia đình con cái mà ít về thăm cha mẹ, ít thăm hỏi, quan tâm. Lại còn có những người sống bất hiếu, bạc bẽo, thậm chí đánh đập, bạo hành với mẹ cha... Tôi vô cùng phẫn nộ và đau xót.
Thông điệp của “Ơn nghĩa sinh thành” của chúng tôi khơi gợi trong mỗi người sự biết ơn, sự quan tâm, khơi ngợi những ký ức sâu lắng nhất trong đời người, từ đó mong có thể chạm đến tâm can mỗi khán giả về tình phụ tử - mẫu tử.
Chúng tôi không lên giọng dạy dỗ, khuyên bảo. Chúng tôi chỉ khơi gợi, gợi nhắc những cảm xúc đẹp đẽ nhất, những ký ức xưa cũ nhất nhưng đáng trân trọng và biết ơn nhất. Cha mẹ đã sinh ra chúng ta, nuôi lớn chúng ta với biết bao cực nhọc. Khi bạn trưởng thành cũng là lúc thời gian của cha mẹ không còn nhiều nữa. Hãy bớt chút thời gian bận rộn, về nhà thăm mẹ cha thường xuyên hơn.
Thứ bạn cần có thể là tiền bạc, danh vọng, biệt thư xe hơi... là rất nhiều. Nhưng thứ mà cha mẹ bạn cần, có thể chỉ là bữa cơm gia đình cùng con cháu.
Anh chờ đợi điều gì từ những khán giả đến xem “Ơn nghĩa sinh thành” trong mùa Vu Lan báo hiếu?
- Năm nay, chúng tôi làm rất kỹ lưỡng, kỹ từng chi tiết, để thể hiện sự trân trọng của mình. Mỗi khán giả đến xem đều được tặng một bông hồng đỏ. Lẽ ra, ai không còn cha mẹ sẽ cài hoa hồng trắng, ai đã mất cha hoặc mẹ cài hoa màu hồng. Nhưng chúng tôi gửi đến tất cả khán giả hoa hồng đỏ, vì cha mẹ dù mất đi vẫn sống mãi trong tim chúng ta.
Khán giả đến với chương trình cũng có thể viết ra những lời cảm ơn, lời yêu, lời chia sẻ... với cha mẹ mình, và chúng tôi sẽ phát trực tiếp những lời đó lên màn hình TV trong suốt chương trình phát sóng trực tiếp.
Chúng ta ít khi bày tỏ tình cảm với cha mẹ bằng lời nói, vì thường ngại ngùng, e dè. Bạn đã nói với bố mẹ mình, “Con yêu mẹ”, “Con yêu bố” chưa?
... Đừng như tôi, còn chưa kịp nói những lời đó, bố mẹ đã mất. Thời nhỏ, nhà nghèo, tôi rất ý thức được việc đỡ đần cha mẹ. Chúng tôi sống bám biển. Tôi khác với bạn bè, đã lăn lộn, chài lưới từ khi còn nhỏ để giúp mẹ đồng ra đồng vào. Nhưng cũng chưa kịp nói với ông bà về tình yêu của mình.
Tôi cũng mãi day dứt, hối hận vì bố tôi mất không phải vì bệnh nan y. Ông mắc căn bệnh rất bình thường, nếu là bây giờ sẽ xử lý rất dễ dàng. Nhưng vì gia đình tôi khi đó nghèo quá, không có tiền, để ông mất đi như vậy. Khi tôi có thể kiếm ra tiền, bố mẹ tôi đã không còn nữa.
Bây giờ, dù rất bận, tôi vẫn liên tục về quê vào các dịp cuối tuần. Tôi đưa các con trai về để các con thấy được cuộc sống thời thơ ấu của bố.
Tôi đã sửa sang lại căn nhà cũ, chăm chỉ hương khói cho bố mẹ. Sau nhiều năm bươn chải, kiếm sống ở Hà Nội, tôi nhận ra rằng, tôi rất thích về quê.
Và lần nào về quê, tôi cũng rất vui, dù ở đó bố mẹ tôi không còn nữa. Nhưng về đến nhà, cảm giác như ở đâu đó, vẫn còn hơi ấm của bố mẹ tôi, ký ức về bố mẹ tôi.
Đó mãi là những ký ức đẹp nhất.
