Năm 1931, Thư viện Tưởng niệm McMillan - thư viện đầu tiên ở Nairobi thủ đô của Kenya mở cửa nhưng chỉ dành riêng cho những nhà tài trợ da trắng.
Tại đây, tòa nhà biểu tượng được lên kế hoạch tu sửa theo chương trình cải tạo các thư viện công cộng thành “cung điện cho dân chúng".
Wachuka - nhà xuất bản người Kenya - cho biết: “Các thư viện công cộng của chúng tôi có thể là không gian kể chuyện hấp dẫn. Chúng tôi tới đây để tìm lại lịch sử, giữ lại kiến trúc và thay đổi mục đích sử dụng của thư viện”.
Việc khôi phục Thư viện Tưởng niệm McMillan và những thư viện khác trong thành phố là sản phẩm trí tuệ của Wachuka và tiểu thuyết gia Wanjiru Koinange. Ông Wanjiru là nhà sáng lập Book Bunk - tổ chức phi lợi nhuận Kenya thành lập năm 2017.
Book Bunk được thành lập để khôi phục và lấy lại các thư viện công cộng của thành phố, chuyển đổi thành không gian trong đó người Kenya có thể lưu trữ và chia sẻ những ký ức chung, tham gia các hoạt động sáng tạo và cộng đồng, đồng thời có sẵn công nghệ để thu thập và phổ biến thông tin. Tại đây, có những cuốn sách được viết bằng các ngôn ngữ Châu Phi và dịch vụ phục vụ những người khuyết tật.
Theo ông Constant Cap - nhà quy hoạch đô thị từng cộng tác với Book Bunk - việc khôi phục các thư viện công cộng có thể là cơ hội để phá vỡ những rào cản và tập hợp mọi người từ các nền tảng kinh tế xã hội, dân tộc, chủng tộc và tôn giáo khác nhau.
Hành trình của Wachuka và Koinange bắt đầu từ một thập kỷ trước khi tìm địa điểm để tổ chức một sự kiện cho lễ hội văn học Kwani. Họ nhận thấy thư viện McMillan là địa điểm lý tưởng và bắt đầu tập trung vào trùng tu thư viện này.
Sau khi thiết lập quan hệ đối tác với chính quyền thành phố Nairobi năm 2018, Book Bunk tập trung khôi phục 2 thư viện nhỏ, ưu tiên đáp ứng nhu cầu của cộng đồng nơi đây .
Hai chi nhánh thư viện đã mở cửa trở lại ngay sau đó. Tại thư viện Makadara, các buổi kể chuyện, chiếu phim, biểu diễn âm nhạc và lễ hội văn học cũng được tổ chức. Chi nhánh Kaloleni tọa lạc trong khu phố do các tù nhân Italia xây dựng trong chiến tranh vào những năm 1940 và trở thành địa điểm tham quan và học tập nổi tiếng.
Joyce Nyairo - nhà phân tích văn hóa và học thuật người Kenya - cho biết, những thư viện này có thể là nơi người trẻ tuổi học hỏi đồng thời kết nối, cộng tác với những người bạn có cùng sở thích.
Trong những năm qua, Book Bunk có một số sáng kiến bổ sung cho tầm nhìn khôi phục thư viện của tổ chức này. Năm 2020, quỹ bắt đầu dự án nghiên cứu xác định được 1.323 thư viện công cộng, tư nhân, tổ chức và cộng đồng tại ít nhất 12 quận của Kenya. Quỹ cũng sản xuất podcast về lịch sử và thiết kế của thư viện McMillan. Ngoài ra, Book Bunk đã khởi động “Green Bunk” - dự án lắp đặt các tấm pin mặt trời, lập các khu vườn cộng đồng và tái chế chất thải tại các thư viện.
Hiện vẫn còn nhiều việc phải làm để khôi phục Thư viện Tưởng niệm McMillan. Book Bunk đang huy động 6 triệu USD để giúp sửa chữa tòa nhà và bảo trì thư viện trong hai năm sau khi mở cửa. McMillan là tòa nhà duy nhất ở Kenya được bảo vệ theo đạo luật của Quốc hội và các kế hoạch cải tạo cần đáp ứng các biện pháp phê duyệt nghiêm ngặt do bảo tàng quốc gia Kenya đứng đầu.
Tiểu thuyết gia người Nigeria Lola Shoneyin cho rằng những việc đang làm là vì lợi ích của các thế hệ tương lai. Shoneyin là người tổ chức Lễ hội Sách và Nghệ thuật Ake ở Lagos, cho biết: “Công việc Book Bunk giống như một cuộc chạy tiếp sức. Để giành chiến thắng, tất cả chúng ta phải sẵn sàng hành động ngay khi cơ hội đến”.
