Đập thủy điện Bạch Hạc Than đang được xây dựng ở tỉnh Tứ Xuyên, đông nam Trung Quốc - đồng thời cũng là đập vòm lớn nhất thế giới - sẽ được hoàn thành và đưa vào sử dụng vào ngày 1.7, đúng dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Nằm chắn ngang con sông Kim Sa - thượng lưu của sông Dương Tử - đập Bạch Hạc Than hình thành nên từ hơn 8 triệu mét khối bê tông và có độ cao gần 300 mét và tiêu tốn tới 170 tỉ nhân dân tệ (tương đương 26,1 tỉ USD). Công trình dự kiến sẽ sản xuất ra 62 terawatt giờ điện mỗi năm - một lượng điện năng lớn gấp 16 lần đập Hoover ở Mỹ. Nó được kỳ vọng sẽ cung cấp điện năng cho các ngôi nhà, tòa cao ốc và nhà máy ở tận những nơi xa xôi như Giang Tô, cách đó hơn 2.000 km về phía đông.
Con đập này gây chú ý không phải ở tầm vóc khổng lồ của nó mà chính là tốc độ triển khai dự án thần tốc khiến không ít chuyên gia phải trầm trồ kinh ngạc. Ngay cả khi Trung Quốc là một quốc gia mà việc xây dựng các cơ sở hạ tầng với tốc độ nhanh chóng đã trở thành quy chuẩn. Bất chấp những khó khăn về mặt kỹ thuật do địa hình xa xôi và hiểm trở, đập Bạch Hạc Than chỉ mất 4 năm để xây dựng.
Để so sánh, đập Tam Hiệp, với chiều cao thấp hơn và vị trí thuận tiện hơn, đã mất tới 8 năm để hoàn thành. Tính về công suất phát điện, Tam Hiệp vẫn là đập thủy điện lớn nhất thế giới, Bạch Hạc Than chỉ đứng ở vị trí thứ 2 nhưng lại có cấu trúc vòm phức tạp hơn, để thích ứng với hẻm núi sâu.
Theo các chuyên gia xây dựng của dự án, bí mật làm nên sự khác biệt của dự án Bạch Hạc Than là việc áp dụng rộng rãi công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI). Hầu hết tất cả nhân sự liên quan - từ công nhân hiện trường đến kỹ sư, giám sát chất lượng và quản lý cấp cao - đều được điều hành bởi một hệ thống AI thông minh mỗi ngày.
Trước đây, mọi quyết định điều hành hoàn toàn phụ thuộc vào các nhà quản lý dự án, nhưng ngay cả người quản lý có kinh nghiệm và chăm chỉ nhất cũng không thể xử lý tất cả các luồng thông tin trong 24 giờ một ngày. Chỉ riêng việc điều phối hàng nghìn xe tải trên toàn bộ công trường là một nhiệm vụ vượt quá năng lực của những nhà quản lý giỏi nhất.
Để khắc phục vấn đề này, AI đã sử dụng định vị vệ tinh và mạng 4G để chỉ dẫn mỗi người lái xe biết đi đâu và khi nào, không để xảy ra ùn tắc hay tập trung quá nhiều vào một điểm.
Hệ thống liên tục điều chỉnh lưu lượng xe bằng cách giám sát các máy trộn xi măng, hệ thống cáp, nhu cầu thực tế tại điểm cần đổ bê tông và thiết lập lại các tuyến đường ngay lập tức nếu cần thiết. Tai nạn cũng hiếm khi xảy ra, vì AI sẽ “đưa ra cảnh báo sớm và chuyển thông tin đến nhân viên quản lý hiện trường để kịp thời xử lý trước khi nó trở nên nghiêm trọng”.
Các vết nứt là một trong những nguy cơ nguy hiểm nhất đối với việc xây dựng một con đập. Tuy nhiên, điều này có thể tránh được nhờ sự kiểm soát nghiêm ngặt, chính xác của AI trong các quy trình trộn, đổ và làm nguội bê tông.
Trong một bài báo được xuất bản tháng 3 trên Tạp chí Đại học Thanh Hoa, nhóm dự án do kỹ sư cấp cao Tan Yaosheng đứng đầu cho biết, AI đã “cải thiện đáng kể hiệu quả hoạt động và lập kỷ lục thế giới về xây dựng đập vòm”.
Dự án Bạch Hạc Than gây ra không ít tranh cãi. Hơn 100.000 cư dân đã được di dời khỏi khu vực ngập nước và một số nhà bảo vệ môi trường đã lên tiếng phản đối cho rằng môi trường sống của các loài động thực vật quý hiếm sẽ bị phá hủy khi nước sẽ bắt đầu dâng lên trong tháng này.
Một số nhà nghiên cứu cũng lo ngại con đập sẽ gây nguy cơ tuyệt chủng cho các loài cá và các loài thủy sinh khác ở hạ lưu sông Dương Tử - con sông lớn nhất Trung Quốc.
