Các bệnh có thể mắc phải khi ăn hải sản, thủy sản

Một số loại thủy sản, hải sản phổ biến có thể mang những mầm bệnh cho người là:

Các loài cá nước ngọt: Chúng thường được chế biến thành các món gỏi sống, phổ biến ở miền Bắc và miền Trung, có thể gây bệnh nhiễm sán lá nhỏ ở gan và sán dải cá.

Sán lá nhỏ ở gan (Clonorsis sinensis): Sán trưởng thành và ký sinh trong ống mật của người, chó, mèo, heo, chuột, chim én… Trứng sán đi ra theo đường mật rồi theo phân ra ngoài. Trứng lơ lửng trong nước, qua nhiều ký chủ trung gian rồi chui qua da cá nước ngọt thuộc họ Cyprinidae như cá diếc, cá rô, cá lia thia… nở thành ấu trùng, sau đó ấu trùng sán rụng đuôi và biến thành nang ấu trùng ở da cá hoặc thịt cá.

Người bị nhiễm khi ăn cá sống hoặc nấu không chín. Khi ấu trùng vào cơ thể người, nang trùng được phóng thích tại ruột non, sau khoảng 15 giờ chúng đi ngược lên ống dẫn mật, một tháng sau sán trưởng thành và đẻ trứng ở đây. Sán có thể sống từ 20 đến 25 năm trong cơ thể người.

Trong trường hợp nhiễm sán lá nhỏ ở gan gây bệnh nặng, gan sẽ to, cứng, đau ống dẫn mật bị sưng, làm vách dầy lên gây tắc mật, ứ mật, vàng da. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, ở bệnh nhân sẽ xuất hiện tình trạng thiếu máu, gan bị xơ hóa, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, bệnh nhân suy kiệt dần rồi chết. Trong trường hợp sán lạc chỗ đến ống tụy sẽ gây viêm ống tụy cấp, tỷ lệ tử vong cao.

Sán dải cá (Diphylobothrium latum) là một loại sán lớn, sống ký sinh trong ruột non của người và các loại thú ăn cá. Sán dài 10-12mm, thân có đốt. Trứng sán theo phân ra ngoài, rơi xuống nước. Trứng được loăng quăng đỏ (cyclop) nuốt vào, trở thành ấu trùng procercoide. Khi cá ăn loăng quăng đỏ vào bụng, ấu trùng sẽ vào trong cơ thể cá, biến thành ấu trùng plerocercoide nằm chờ trong thớ thịt của cá. Khi người hoặc thú ăn phải cá có chứa ấu trùng sán, ấu trùng sẽ vào ruột non và trở thành sán dải cá trưởng thành sau 1 tháng.

Các loài cá biển như cá ngừ, cá thu có thể chứa ấu trùng giun thuộc họ Anisakia, ấu trùng nằm trong cơ của cá, mực biển. Khi người ăn phải cá sống, nang ấu trùng sẽ đi vào đường tiêu hóa, đi vào thành ruột và gây triệu chứng nôn ói, đau bụng, tiêu chảy… Bên cạnh đó, chúng còn gây dị ứng mạnh đối với cơ thể với biểu hiện nổi mề đay, khó thở, sốt…

Các loài thủy sản như cua, tép, ốc nước ngọt: Có khả năng mang mầm bệnh sán lá phổi. Đây là loài sán ký sinh ở phổi người, thuộc loài Paragonimus westermanii.

Sán trưởng thành giống như một hạt cà phê, kích thước khoảng 10mm. Người không phải là ký chủ thông thường của sán. Chúng sống ký sinh ở các loài động vật ít nhiều sống gần người như chó, mèo. Sán ký sinh trưởng thành sống trong cuống phổi từ nhỏ của chó, mèo..., từ đó trứng sán bị thải ra ngoài theo đờm hoặc được nuốt vào đường tiêu hóa rồi theo phân ra ngoài.

Trong quá trình phát triển, sán lá phổi phải qua 2 ký chủ trung gian, ký chủ trung gian thứ 1 là một loại ốc sống dưới nước (melania) và ký chủ trung gian thứ 2 là một loại giáp cứng như cua hoặc tép, hậu ấu trùng gây nhiễm nằm trong thớ thịt của cua. Khi người ăn thịt cua hoặc tép nước ngọt nấu chưa chín hoặc sống có mang hậu ấu trùng sán sẽ bị nhiễm bệnh. Sau khi nuốt vào đến ruột non, ấu trùng sán sẽ chui qua vách ruột, đi xuyên qua phúc mạc, qua cơ hoành rồi vào phổi. Bệnh thường gặp ở các nước Đông Nam Á.

Triệu chứng thường gặp là ho, ho mãn tính với cơn đau xuyên ngực, ho ra máu. Bệnh thường hay bị lầm lẫn với bệnh lao phổi, ngay cả khi chụp X-quang cũng khó phân biệt. Để chẩn đoán, phải tìm trứng trong đờm, trong phổi để xác định bệnh.

Để phòng bệnh, phải thay đổi tập quán ăn uống, không ăn cua, tép sống.

Cách phòng ngừa duy nhất đối với các bệnh nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng do ăn hải sản hoặc thủy sản là nấu chín tuyệt đối, không được ăn tái, sống dưới mọi hình thức.