Một công cụ mở ra nhiều cánh cửa
Nhà khoa học Mỹ Jennifer Doudna (sinh năm 1964) - người đã cùng nhà khoa học người Pháp, Emmanuelle Charpentier (sinh năm 1968) được tặng Nobel Hóa học năm 2020, vì đã khám phá một trong những công cụ mạnh mẽ nhất trong lĩnh vực biến đổi gene: "Kéo chỉnh sửa gene" CRISPR/Cas9. Sử dụng công cụ này, các nhà nghiên cứu có thể thay đổi ADN của động vật, thực vật và vi sinh vật với độ chính xác cao. “Công cụ chỉnh sửa gene này có sức mạnh to lớn, ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Nó không chỉ tạo ra cuộc cách mạng trong khoa học cơ bản mà còn tạo ra những vụ mùa đổi mới và đưa đến những phương pháp điều trị y tế mới mang tính đột phá" - Claes Gustafsson - Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học đã nhận xét như vậy.
Thành tựu nghiên cứu của hai nhà nữ khoa học này đã mang đến cho thế giới nhiều hy vọng trong việc chống lại sự xuất hiện các đột biến của COVID-19, cũng như ảnh hưởng của nó đến cuộc sống xã hội cũng như khả năng tạo miễn dịch của các vaccine hiện nay, góp phần vào sự thành công của việc chẩn đoán và điều trị. Trong bối cảnh đó, việc công nghệ CRISPR đã được một số nhà khoa học vận dụng thành công để chặn đứng việc sao chép của virus trong tế bào của con người đã hứa hẹn về khả năng một biện pháp điều trị mới cho COVID-19 trong tương lai. Các nhà nghiên cứu đã thiết kế ra một loại enzyme đặc hiệu để tấn công vào RNA của SARS-CoV-2, cho phép phá hủy đoạn mã di truyền virus cần để sao chép. Theo TS Sharon Lewin (Viện Nghiên cứu Peter Doherty về Lây truyền và Miễn dịch, Đại học Melbourne): “Một khi xác định được virus, enzyme sẽ kích hoạt và chặt đứt nó”. Không chỉ vậy, phương pháp này cũng hiệu quả kể cả trên các biến thể của virus, bao gồm cả biến thể alpha được tìm thấy lần đầu tại Anh Quốc.
Mặc dù hiện tại, các nghiên cứu mới chỉ dừng lại trong phòng thí nghiệm, và vẫn còn cần một khoảng thời gian nữa trước khi được thử nghiệm trên người, nó vẫn mang đến hy vọng về một phương pháp hữu hiệu để chữa trị COVID-19, cũng như các đại dịch khác do virus gây ra (như AIDS) trong tương lai. Đây cũng chính là lý do mà Medinsights (thương hiệu sách Sức khỏe của Alphabooks) quyết định mua bản quyền và xuất bản cuốn sách ''The Code Breaker: Jennifer Doudna, Gene Editing, and the Future of the Human Race’’ của tác giả Walter Isaacson - đã được bình chọn là ''Cuốn sách hay nhất trên Amazon’’ tháng 3.2021, viết về sự hình thành và phát triển của công nghệ CRISPR. Trong ấn phẩm này, tác giả đã trở lại với một câu chuyện hấp dẫn về cách người đoạt giải Nobel Jennifer Doudna và các đồng nghiệp của cô đã khởi động một cuộc cách mạng cho phép chúng ta chữa khỏi bệnh tật, chống lại virus và sinh con khỏe mạnh hơn.
Biến những khám phá thành phát minh
Là con gái của một giáo sư văn học, Jennifer Doudna lớn lên ở Hilo, Hawaii - nơi cô thường đi lang thang trên các sườn núi và say mê tìm hiểu thiên nhiên nơi đây. Cuốn sách của tác giả Walter Isaacson khởi đầu từ câu chuyện xảy ra từ hồi Jennifer Doudna học lớp 6, khi cô bé về nhà và thấy trên giường cuốn sách ''DNA: Hành trình khám phá chuỗi xoắn kép’’ của tác giả James Watson, viết về cuộc chạy đua khám phá cấu trúc của ADN. Lướt qua các trang sách, cô bé đã không thể rời mắt khỏi cuộc chạy đua để khám phá ra mật mã về sự sống. Từ đó, Doudna đã theo đuổi mơ ước trở thành một nữ khoa học gia. Thời sinh viên tại Trường Cao đẳng Pomona, Doudna đã đắm mình trong lĩnh vực hóa sinh và sau đó, chọn theo học tại Harvard để lấy bằng tiến sĩ.
Với niềm đam mê tìm hiểu cách thức hoạt động của thiên nhiên và biến những khám phá thành phát minh, Doudna đã đạt tới tiến bộ sinh học quan trọng nhất kể từ khám phá về cấu trúc của DNA. Bà và các cộng sự đã biến sự tò mò về tự nhiên thành một phát minh có thể biến đổi loài người: Một công cụ có thể sử dụng để chỉnh sửa DNA. Cụ thể hơn, công cụ chỉnh sửa gene mà Doudna và những người khác đã phát triển vào năm 2012 dựa trên một thủ thuật chống lại virus được sử dụng bởi vi khuẩn, loài đã chiến đấu chống lại virus trong hơn một tỉ năm. Trong DNA của chúng, vi khuẩn phát triển các chuỗi lặp lại thành cụm, được gọi là CRISPR, có thể ghi nhớ và sau đó tiêu diệt virus tấn công chúng. Công nghệ này mang tính cách mạng đối với khoa học đời sống, góp phần vào phát triển những liệu pháp điều trị ung thư mới và có thể biến giấc mơ chữa khỏi những bệnh di truyền thành hiện thực.
Tác giả nổi tiếng viết về các nhân vật lừng danh
Tác giả Walter Isaacson là người nổi tiếng của báo chí Mỹ với những cuốn sách viết tiểu sử các nhân vật lừng danh. Ông là Giáo sư Lịch sử tại Đại học Tulane, từng là Giám đốc điều hành của Viện Aspen, chủ tịch CNN, và biên tập viên của tạp chí Time, tác giả các cuốn sách: ''Leonardo da Vinci’’, ''Steve Jobs’’ (tên tiếng Việt: Tiểu sử Steve Jobs), ''Einstein: His Life and Universe’’ (Einstein - Cuộc đời và Vũ trụ), ''Benjamin Franklin: An American Life’’ (Benjamin Franklin - Cuộc đời một người Mỹ)... Ngày 24.10.2011, cuốn tiểu sử về Steve Jobs của ông đã trở thành một cuốn sách bán chạy nhất trên thế giới và phá vỡ mọi kỷ lục về doanh số bán hàng. Ông là ''Một trong số 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới năm 2012’’ do tạp chí Time bình chọn. Ngoài ra, ông được nhận: Huy chương Benjamin Franklin của Hiệp hội nghệ thuật Hoàng gia (2013); Huy chương Nichols-Chancellor của Đại học Vanderbilt (2015).
Bằng cách kể câu chuyện về nữ khoa học gia Doudna, tác giả Walter Isaacson hy vọng sẽ đưa ra một cái nhìn cận cảnh về cách thức hoạt động của khoa học. Điều gì thực sự xảy ra trong phòng thí nghiệm? Khám phá phụ thuộc vào tài năng cá nhân ở mức độ nào, và chuyện làm việc nhóm quan trọng ra sao? Sự cạnh tranh về giải thưởng và bằng sáng chế có làm suy yếu sự hợp tác khoa học không? Đây là câu chuyện chứa đầy những câu hỏi lớn nhất, từ nguồn gốc của sự sống đến tương lai của loài người. Qua đó, tác giả nhằm truyền tải rằng: "Kéo chỉnh sửa gene" CRISPR/Cas9 đã đóng góp vào nghiên cứu cơ bản trong nhiều lĩnh vực. Riêng với y học, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 lan rộng, CRISPR mở ra cho các nhà khoa học những hướng đi mới cho phép phát hiện sớm hơn và thậm chí tiêu diệt loại virus nguy hiểm này hiệu quả hơn.
Sau khi ra mắt bạn đọc, cuốn sách đã nhận được sự tán thưởng của dư luận, báo giới: "The Code Breaker’’ đánh dấu sự hợp nhất của một nhà văn hoàn hảo, chủ đề hoàn hảo và thời điểm hoàn hảo. Kết quả gần như chắc chắn đây là cuốn sách quan trọng nhất trong năm" (Minneapolis Star Tribune); “Isaacson trình bày mọi thứ bằng văn xuôi sáng suốt thường thấy; hấp dẫn và thậm chí hài hước xuyên suốt. Bạn sẽ hiểu biết sâu sắc hơn về bản thân khoa học lẫn cách thức khoa học được thực hiện” (Washington Post); “Được viết một cách khéo léo, truyền tải lịch sử của CRISPR và khám phá các chủ đề lớn hơn: Bản chất của khám phá, sự phát triển của công nghệ sinh học và sự cân bằng tốt giữa cạnh tranh và hợp tác thúc đẩy nhiều nhà khoa học” (New York Review of Books); "Một cuốn sách phi thường đi sâu vào một trong những công nghệ sinh học mang tính đột phá nhất của thời đại chúng ta và những người sáng tạo đã giúp khai sinh ra nó. Cuốn sách tuyệt vời này thực sự cần thiết cho thời đại của chúng ta" (Siddhartha Mukherjee); “Bây giờ hơn bao giờ hết chúng ta nên đánh giá cao vẻ đẹp của thiên nhiên và tầm quan trọng của nghiên cứu khoa học. Cuốn sách này và sự nghiệp của Jennifer Doudna cho thấy thật diệu kỳ khi hiểu được cách thức vận hành của sự sống’’ (Sue Desmond-Hellmann).
