The Guardian đặt ra câu hỏi là tại sao thanh toán cho hàng xuất khẩu của Nga bằng đồng rúp lại trở thành một vấn đề lớn với Điện Kremlin và liệu Tổng thống Vladimir Putin có khả năng mở rộng kế hoạch này thêm với xuất khẩu dầu, ngũ cốc, phân bón, than đá, kim loại và các mặt hàng quan trọng khác hay không.
Tại sao Nga muốn thanh toán bằng đồng rúp?
Đồng rúp đã suy yếu so với đồng USD trong những tuần trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraina, từ khoảng 75 rúp/USD xuống 85 rúp/USD. Tuy nhiên, sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự, giá trị của đồng rúp giảm mạnh xuống gần 145 rúp/USD trong vòng hai tuần.
Với việc giao dịch bằng đồng rúp ở mức thấp như vậy, xuất khẩu của Nga sẽ mang lại ít tiền hơn cho các dịch vụ nhà nước trợ cấp.
Một đồng rúp có giá trị cao hơn không chỉ mang lại nhiều tiền mặt hơn mà còn là một vấn đề đáng tự hào khi các quốc gia giao dịch sẵn sàng thanh toán cho hàng hóa xuất khẩu của Nga bằng đồng tiền của Nga. Một lượng đồng rúp lớn hơn, được tạo ra từ nhu cầu của các nước và công ty nước ngoài với hàng hóa Nga, sẽ cho phép Nga thách thức sự thống trị của Mỹ bằng đồng USD trên thị trường tiền tệ toàn cầu.
Một số nhà phân tích nhận định, đồng USD và euro ít hữu ích hơn với Mátxcơva khi các lệnh trừng phạt được siết chặt. Ví dụ, không có quyền truy cập vào đồng USD và euro thông qua các sàn giao dịch quốc tế, Nga cũng đang đề xuất trả lãi cho các khoản nợ bằng đồng euro của nước này bằng đồng rúp.
Nước nào sẽ trả tiền mua khí đốt Nga bằng đồng rúp?
Danh sách các quốc gia "không thân thiện" của Nga tương ứng với những quốc gia đã áp đặt các biện pháp trừng phạt. Giao dịch với các công ty và cá nhân từ các quốc gia đó phải được ủy ban chính phủ phê duyệt. Các quốc gia này bao gồm Mỹ, các quốc gia thành viên EU, Anh, Nhật Bản, Canada, Na Uy, Singapore, Hàn Quốc, Thụy Sĩ và Ukraina. Một số quốc gia trong số này, bao gồm cả Mỹ và Na Uy, không mua khí đốt của Nga.
Xuất khẩu của Nga sang EU lớn như thế nào?
Năm 2020, EU là đối tác thương mại chính của Nga, chiếm 37,3% tổng kim ngạch thương mại hàng hóa của nước này với thế giới. Trong khi đó, Nga là đối tác thương mại lớn thứ 5 của EU, chiếm 5,8% tổng kim ngạch thương mại của khối. Tuy nhiên, thực tế đáng lưu tâm là khí đốt của Nga là mặt hàng chủ đạo trong kim ngạch thương mại đó, và hầu hết được thanh toán bằng USD, euro hoặc đồng bảng Anh.
Theo Gazprom, 58% doanh số bán khí đốt tự nhiên của công ty này sang Châu Âu và các nước khác tính đến ngày 27.1 được thanh toán bằng đồng euro. Đồng USD chiếm khoảng 39% tổng doanh thu và đồng bảng Anh khoảng 3%. Hàng hóa được giao dịch trên toàn thế giới phần lớn được giao dịch bằng USD hoặc euro, chiếm khoảng 80% dự trữ tiền tệ trên toàn thế giới.
Nga triển khai như thế nào?
Ngân hàng trung ương Nga mua đồng rúp để chống đỡ trong tình hình sau chiến sự Ukraina là không đủ. Lệnh cấm ngân hàng trung ương sử dụng hệ thống thanh toán Swift để truy cập tài sản ở nước ngoài có hiệu lực có nghĩa là sự can thiệp này sẽ không thể kéo dài.
Ngân hàng trung ương Nga muốn bán các khoản đầu tư bằng đồng USD và đồng euro để mua đồng rúp, làm tăng nhu cầu và do đó tăng giá cả, nhưng nếu không có quyền truy cập vào Swift thì không thể tiếp tục ở quy mô thích hợp.
Một phương án khác được tìm ra. Một chỉ thị đã được áp dụng với các nhà xuất khẩu, bao gồm cả các nhà sản xuất hàng hóa, buộc họ phải chuyển đổi sang đồng rúp với 80% số ngoại tệ mà họ nhận được khi bán hàng xuất khẩu.
Hiện Điện Kremlin đang xem xét kế hoạch để tất cả doanh số xuất khẩu đều bằng đồng rúp, khai thác trạng thái gần như độc quyền của nước này với các nguyên liệu thô thiết yếu trong các quy trình sản xuất, từ phân bón đến ô tô. Ví dụ, niken mà các công ty ô tô sử dụng. Paul Watters, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại S&P Global Ratings, cho biết khoảng 40% nguồn cung kim loại trên thế giới đến từ Nga và 90% sản lượng của Nga dành cho ngành công nghiệp xe hơi.
Nếu các nhà sản xuất ô tô buộc phải lựa chọn giữa việc mua niken bằng đồng rúp hoặc tìm kiếm nguồn cung cấp ở nơi khác, có khả năng các chính trị gia sẽ yêu cầu họ tìm kiếm nơi khác. Ông Watters lo ngại hệ quả có thể là phân phối và đóng cửa các nhà máy ô tô.
