Trong công văn có nêu, thời gian qua, tổ chức Công đoàn tiếp nhận được nhiều ý kiến của đoàn viên công đoàn và người lao động, phản ánh sự bất hợp lý của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 về quy định mức lương hưu hàng tháng đối với lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1.1.2018. Về vấn đề này, Đoàn Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có ý kiến và báo cáo như sau:
1. Theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2006, người lao động để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa 75% thì cần có thời gian đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) là 30 năm đối với nam và 25 năm đối với nữ. Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã sửa đổi cách tính lương hưu của cả nam và nữ theo hướng nâng thời gian tham gia BHXH của người lao động để được hưởng lương hưu tối đa 75% (nam từ 30 năm lên 35 năm, nữ từ 25 năm lên 30 năm) theo Điều 56 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 (Khoản 2 Điều 56: “Từ ngày 1 tháng 1 năm 2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 của Luật này được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội quy định tại Điều 62 của Luật này và tương ứng với số năm đóng bảo hiểm xã hội như sau: a) Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm; b) Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản này được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.”.
Vì vậy, từ ngày 1.1.2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động được tính như sau:
Đối với lao động nam, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, tương ứng với số năm đóng BHXH của lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm tham gia BHXH được tính thêm 2%, mức tối đa bằng 75%.
Đối với lao động nữ, mức lương hưu hằng tháng được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, tương ứng với 15 năm đóng BHXH của lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm tham gia BHXH được tính thêm 2% (thay vì tính 3% như trước đây) mức tối đa bằng 75%.
2. Do quy định cách tính lương hưu của lao động nữ thay đổi “nhảy vọt” ngay trong năm 2018 dẫn đến một số lao động nữ có dưới 30 năm đóng BHXH nghỉ hưu năm 2018 sẽ có tỷ lệ lương hưu thấp hơn hẳn so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 (mức cao nhất lên đến 10% tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH), ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của lao động nữ.
Theo số liệu dự báo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, dự kiến năm 2018 có khoảng 50.000 lao động nữ nghỉ hưu, trong đó có trên 21.000 người có thời gian đóng BHXH dưới 30 năm (tương ứng với 43% tổng số lao động nữ nghỉ hưu) sẽ có tỷ lệ hưởng lương hưu thấp hơn so với những người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 từ 4% - 10%.
Quy định trên của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 về mức lương hưu hàng tháng của lao động nữ đã tạo ra tình trạng sốc do thay đổi chính sách và chưa đảm bảo nguyên tắc bình đẳng giới, gây phản ứng tiêu cực và tâm lý bất an cho người lao động, ảnh hưởng đến việc thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới cũng như chính sách an sinh xã hội của đất nước.
3. Để khắc phục những tồn tại, bất cập nêu trên, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam kính đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội xem xét: Ngay trong kỳ họp thứ 4, Quốc hội có Nghị quyết tạm dừng thực hiện khoản 2 Điều 56 và khoản 2 Điều 74 Luật Bảo hiểm xã hội; cách tính lương hưu đối với lao động nữ từ 1.1.2018 vẫn thực hiện như cũ. Đồng thời, giao Chính phủ nghiên cứu, sửa đổi theo hướng có lộ trình điều chỉnh cách tính lương hưu cho lao động nữ, đảm bảo cân bằng quyền lợi của lao động nam và lao động nữ trong thụ hưởng chính sách BHXH.
