Luật sư Nguyễn Đoàn - Hệ thống Luật sư X (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội) cho rằng hành vi chăn dắt người ăn xin bài bản; tạo ra những hình ảnh cảnh đời khó khăn để lợi dụng sự thương cảm, tấm lòng thiện nguyện, hảo tâm của người đi đường nhằm trục lợi hành vi vi phạm pháp luật.
Trong trường hợp các đối tượng tổ chức, ép buộc trẻ em đi xin ăn, cho thuê, cho mượn trẻ em hoặc sử dụng trẻ em để xin ăn thì có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng theo quy định tại Khoản 2 Điều 23 Nghị định 130/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em.
Ngoài ra đối tượng vi phạm còn có thể bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như là: Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm; Buộc chịu mọi chi phí để khám bệnh, chữa bệnh (nếu có) cho trẻ em.
Trường hợp các đối tượng lợi dụng hình ảnh, thông tin cá nhân, tình trạng của người khuyết tật, tổ chức của người khuyết tật, tổ chức vì người khuyết tật để trục lợi hoặc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật thì có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng.
Nếu có hành vi lôi kéo, dụ dỗ hoặc ép buộc người khuyết tật thực hiện hành vi vi phạm pháp luật mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì có thể bị xử phạt với mức phạt từ 30.000.000 đến 40.000.000 đồng theo quy định tại Điều 11, Nghị định 130/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em.
Trường hợp các đối tượng có hành vi ép buộc người cao tuổi làm những việc trái quy định của pháp luật mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng theo quy định tại Điều 20, Nghị định 130/2021/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo trợ, trợ giúp xã hội và trẻ em.
“Về chế tài hình sự, pháp luật hình sự hiện hành không có một quy định cụ thể, trực tiếp nào xử lý hành vi chăn dắt ăn xin này" - vị luật sư nhận định.
Tuy nhiên, tùy theo tính chất, mức độ, hậu quả hành vi vi phạm, nếu các đối tượng có hành vi ép buộc, đối xử tàn ác, đánh đập gây thương tích cho trẻ em, người cao tuổi, khuyết tật… thì có thể bị xử lý về tội Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Điều 134 Bộ luật Hình sự; Tội hành hạ người khác theo Điều 140 Bộ luật Hình sự; Tội ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu hoặc người có công nuôi dưỡng mình theo Điều 185 Bộ luật Hình sự…
Theo luật sư này, trường hợp các mảnh đời khó khăn thực, hoàn cảnh thực, không có khả năng lao động mà bị lợi dụng đi ăn xin thì có thể không bị xem xét xử phạt theo quy định pháp luật. Người dân khi phát hiện cần thu thập bằng chứng, hình ảnh vi phạm và kịp thời trình báo đến ủy ban nhân dân, công an nơi gần nhất để có thể sớm xử lý các đối tượng.
Hoặc gọi đến số 111 - Tổng đài Quốc gia Bảo vệ Trẻ em là dịch vụ công đặc biệt thành lập theo quy định của Luật Trẻ em 2016. Đây là những số hàng đầu, ngắn và dễ nhớ, nhằm mục tiêu thường trực tiếp nhận, xử lý thông tin, thông báo, tố giác nguy cơ, hành vi xâm hại trẻ em.
Người dân cũng có thể liên hệ các trung tâm bảo trợ xã hội để có thể trợ giúp các trường hợp người già, trẻ em và người khuyết tật không nơi nương tựa, có hoàn cảnh khó khăn.
