Từ thực trạng triển khai các dự án đường sắt đô thị hiện nay, thạc sĩ Đặng Huy Đông - Chủ tịch Viện Nghiên cứu Quy hoạch và Phát triển - cho rằng, cần có giải pháp kỹ thuật, kinh tế và cơ chế đột phá để 2 thành phố hoàn thành mục tiêu đề ra.
Theo đó, về giải pháp kỹ thuật, việc xây dựng đường ngầm Tunnel có thể hoàn thành 200km trong vòng 5 - 6 năm. Máy đào có thể chạy liên tục dưới lòng đất, không phụ thuộc giải phóng mặt bằng, chưa kể đơn hàng lớn giúp hạ giá thành 30 - 40% so với hiện nay.
Về giải pháp kinh tế, việc đấu giá quyền đầu tư xây dựng khu đô thị TOD gắn với nhà ga/depo tàu điện ngầm tạo ra sự hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan, tuân theo quy luật "có cung có cầu". Tiền thu được từ đấu giá dự án TOD sẽ quay lại để đầu tư vào hệ thống đường sắt đô thị.
Thạc sĩ Đặng Huy Đông cũng đề xuất 12 cơ chế đột phá, trong đó có những cơ chế đáng chú ý, như phân cấp, ủy quyền cho 2 thành phố được ban hành các tiêu chí và tiêu chuẩn về đô thị riêng cho mỗi thành phố; Quốc hội cho phép hai thành phố được xác định dự án đường sắt đô thị gắn liền khu vực TOD lân cận các nhà ga là một dự án đầu tư công; Được tổ chức đấu giá quyền thực hiện dự án phát triển đô thị TOD sau khi hỗ trợ giải phóng mặt bằng; Được phát hành trái phiếu địa phương, trái phiếu công trình hoặc các hình thức huy động vốn hợp pháp khác vượt khung trần nợ công; Dành 1 tỉ USD (vốn mồi), trong đó 50% ngân sách thành phố và 50% sử dụng ngân sách hỗ trợ của Trung ương để thực hiện dự án thí điểm; Được ban hành khung tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật chung áp dụng cho các dự án đường sắt đô thị; cho phép TPHCM thành lập tổng công ty quản lý hệ thống metro, TOD có chức năng kinh doanh đa ngành để tự chủ tài chính...
Ngoài ra, Quốc hội giao thẩm quyền cho 2 thành phố xác định tỉ lệ nội địa hóa đối với từng hợp phần của dự án phù hợp với năng lực của nhà thầu/doanh nghiệp trong nước.
Theo Thạc sĩ Đặng Huy Đông, nếu những giải pháp trên được áp dụng, ngoài việc hoàn thành 200km đường sắt đô thị/thành phố, chúng ta còn tiết kiệm khoảng hơn 10 tỉ USD tổng mức đầu tư so với cách làm hiện nay, hoàn toàn bằng vốn trong nước, không dẫn đến nợ quốc gia.
