Khó cạnh trạnh với đường bộ
Tổng chiều dài tuyến đường sắt cao tốc TPHCM - Cần Thơ được đề xuất dài 135km, sử dụng đường sắt đôi, khổ 1.435mm - dành cho đường sắt cao tốc phổ biến trên thế giới. Tàu chở khách chạy 200km/h, tàu hàng 150km/h. Ước tính tổng đầu tư dự án khoảng 10 tỉ USD.
Tiến sĩ Võ Kim Cương – nguyên Phó Kiến trúc sư trưởng TPHCM, tỏ ra nghi ngờ về tính hiệu quả của dự án vì cho rằng vận tải hành khách bằng đường sắt từ TPHCM đi Cần Thơ khó có thể cạnh tranh với đường bộ.
Ông Cương dẫn chứng, theo kinh nghiệm của ngành đường sắt nhiều nước, khi cự ly vận chuyển từ 350km trở lên thì đi tàu hỏa sẽ hấp dẫn hành khách hơn đi bằng ôtô vì nằm hay ngồi trên tàu đều thoải mái.
Nhưng nếu đoạn đường ngắn hơn 350km, người ta sẽ thấy đi ôtô thoải mái hơn. “Nếu lý thuyết này đúng, với cự ly 135km từ TPHCM đến Cần Thơ thì đa số hành khách sẽ chọn đường bộ” - ông Cương nhận định.
Cũng theo ông Cương, dự kiến đến năm 2023 sẽ thông suốt tuyến cao tốc từ TPHCM về Cần Thơ, khi đó việc đi lại giữa TPHCM và các tỉnh Tây Nam Bộ sẽ dễ dàng hơn.
Liên quan đến tính năng vận tải hàng hóa trên tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ, ông Võ Kim Cương thừa nhận đường sắt có ưu thế là chở được hàng siêu trường (rất dài), siêu trọng (rất nặng).
"Nhưng vùng Đồng bằng sông Cửu Long với mạng lưới sông ngòi kênh rạch dày đặc, khả năng vận chuyển hàng siêu trường, siêu trọng còn tốt hơn cả đường sắt. Hơn nữa mạng lưới sông rạch ở miền Tây tỏa ra khắp nơi, không như đường sắt chỉ là một con đường nên tàu khó có thể cạnh tranh vận tải hàng hóa với đường thủy" - ông Cương nói.
Tốc độ và an toàn là lợi thế
Trao đổi với Báo Lao Động, ông Hà Ngọc Trường – Viện phó Viện Khoa học và công nghệ Phương Nam (đơn vị nghiên cứu) - thừa nhận đã nhìn thấy đường sắt hiệu quả nhất phải từ 300km trở lên, nếu ngắn quá sẽ khó cạnh tranh với đường bộ.
Tuy vậy, ông Trường cho rằng lợi thế lớn nhất của đường sắt cao tốc là sự tiện lợi và an toàn. “Hiện người dân phải mất khoảng 4-5 giờ để đi từ TPHCM đến Cần Thơ bằng đường bộ do tắc nghẽn và nguy cơ tai nạn giao thông. Do đó đường sắt tốc độ cao sẽ giúp tiết kiệm đáng kể về thời gian dành cho chuyến đi, chỉ mất khoảng 45 phút/chuyến” – ông Trường nói.
Ngoài ra, tuyến đường sắt cao tốc TPHCM – Cần Thơ dài 135km chỉ là giai đoạn đầu, giai đoạn 2 sẽ kéo dài từ Cần Thơ xuống Cà Mau thêm hơn 200km.
“Hiện nay, lượng hành khách và hàng hóa lớn nhất từ miền Tây Nam Bộ là từ trung tâm thành phố Cần Thơ trở lên TPHCM nên về mặt kinh tế đầu tư đoạn này trước” – ông Trường lý giải.
Nói thêm về sự cần thiết của tuyến đường sắt cao tốc TPHCM - Cần Thơ, ông Trường cho rằng ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, vận tải đường thủy mặc dù có mạng lưới rộng khắp vùng nhưng tốc độ di chuyển không cao, lại bị ảnh hưởng của chế độ bán nhật triều với biên độ dao động lớn.
Còn vận tải đường bộ dù đã và đang hình thành hệ thống đường bộ cao tốc, gồm: TPHCM - Trung Lương (đang khai thác), Trung Lương - Mỹ Thuận (sắp đưa vào sử dụng) và Mỹ Thuận - Cần Thơ (đang xây dựng) nhưng khi các tuyến cao tốc này hoàn thành thì vẫn sẽ ách tắc.
“Hiện TPHCM đón hơn 2 triệu người từ các tỉnh miền Tây tới sinh sống, làm ăn. Mỗi dịp lễ, Tết những người này cùng lúc trở về quê sẽ gây ra kẹt xe khủng khiếp” – ông Trường nhận định.
Cũng theo ông Trường, việc xây dựng được tuyến đường sắt cao tốc còn giúp TPHCM bớt quá tải về dân số. “Người dân từ các tỉnh miền Tây Nam Bộ, nhất là các tỉnh gần TPHCM như Long An, Tiền Giang… buổi sáng có thể lên TPHCM làm việc và buổi chiều trở về nhà bằng tàu cao tốc” – ông Trường nói.
