Cách đây 10 tháng (ngày 28.12.2022), UBND thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam tổ chức lễ khởi công dự án tu bổ di tích Chùa Cầu (Lai Viễn Kiều) - biểu tượng của di sản văn hóa thế giới Hội An. Lần tu bổ này được xem như đại trùng tu, gồm gia cố hệ thống nền, móng, mố trụ... với kinh phí hơn 20 tỉ đồng, thực hiện trong hai năm 2022 và 2023.
Trong quá khứ, gần 400 năm qua, Chùa Cầu đã được tu bổ lớn ít nhất 7 lần vào các năm 1763, 1817, 1875, 1917, 1962, 1986, 1996. Và lần gần nhất, từ sau năm 1975, vào năm 1986 và 1996.
Chùa Cầu là di tích quan trọng bậc nhất và đã trở thành biểu trưng của Đô thị cổ Hội An, nhưng đã xuống cấp nghiêm trọng, và việc trùng tu trở nên cấp bách từng ngày. Từ sau năm 1996, hàng chục cuộc hội thảo đã diễn ra để bàn biện pháp trùng tu.
Ông Nguyễn Sự - Bí thư Hội An - lúc bấy giờ cho rằng, chính vì tầm vóc quá quan trọng của di tích mà việc tu tạo Chùa Cầu trở nên thận trọng hết mức. Lúc này có hai giải pháp trái ngược nhau được nêu ra: Tháo dỡ toàn bộ, rồi lắp ráp lại hay tiến hành phục hồi từng bước theo lối cổ truyền?
Với những giá trị kiến trúc, lịch sử, cùng những đặc trưng văn hoá phi vật thể của vùng đất, Hội An không chỉ là di sản văn hoá dân tộc, mà còn ở tầm mức cao của nhân loại, nên lúc này, nhiều ý kiến gửi đến UBND TP Hội An, trong đó cố Giáo sư Phan Huy Lê cho rằng: “Đặt vấn đề tháo dỡ toàn bộ phần trên, sau đó lắp lại nguyên bản thì (năng lực) ta hiện nay thừa sức làm được”. Ngược lại, ông Hồ Xuân Tịnh - nguyên Giám đốc Bảo tàng Quảng Nam - cho rằng: “Không nên tính đến giải pháp tháo dỡ di tích rồi lắp lại. Vì với thời gian tồn tại hơn 400 năm, các cấu kiện gỗ và sự liên kết mộng của di tích đã bị thoái hoá. Tháo dỡ sẽ đưa đến nguy cơ không giữ được nguyên trạng di tích. Nên chăng tính đến phương án trùng tu Chùa Cầu theo phương pháp di dời toàn bộ phần thượng bộ của di tích sang vị trí khác, rồi trùng tu từng phần?”.
Trong buổi tọa đàm cuối tháng 10 vừa qua, Chủ tịch UBND TP Hội An Nguyễn Văn Sơn cho biết, sau 10 tháng thi công, đến nay dự án đã hoàn thành việc hạ giải công trình, gia cố phần móng và chuẩn bị bước vào giai đoạn quan trọng nhất là đưa ra giải pháp kỹ thuật để tiến hành tu bổ, phục hồi di tích Chùa Cầu.
Ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Hội An - đặt hy vọng: “Trùng tu Chùa Cầu đang đặt cho các nhà quản lý di tích và chuyên gia bảo tồn bảo tàng một trách nhiệm rất cao trước lịch sử và thế hệ mai sau. Dù có bỏ công, của hơn vạn lần hôm nay, vẫn phải giữ nguyên vẹn và nguyên bản di tích”.
