"Hành lang thẳng đứng"
Nếu được hiện thực hóa, dự án được gọi là "Hành lang thẳng đứng" sẽ mang lại cho Azerbaijan một tuyến đường mới để xuất khẩu khí đốt sang các thị trường Đông và Trung Âu, đồng thời có thể giúp nước này đáp ứng cam kết với Liên minh châu Âu (EU) là tăng gấp đôi lượng xuất khẩu khí đốt sang châu Âu lên 20 tỉ mét khối mỗi năm vào năm 2027.
Dự kiến, tuyến đường mới sẽ chủ yếu sử dụng các đường ống dẫn khí hiện có kết nối các hệ thống vận chuyển khí đốt của Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Moldova và Ukraina nhưng sẽ mở rộng công suất ở một số đoạn và các kết nối xuyên biên giới.
Như vậy, "Hành lang thẳng đứng" sẽ có thể cung cấp các nguồn khí đốt mới có giá trị cho Moldova và Ukraina - hai quốc gia kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đã gặp phải những vấn đề trong việc đáp ứng nhu cầu trong nước.
"Hành lang thẳng đứng" cũng có thể cung cấp khí đốt cho hệ thống truyền tải khí đốt đông - tây lớn hiện có của Ukraina. Hệ thống này hầu như không được sử dụng kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự vào năm 2022 và sau đó là dừng vận chuyển khí đốt sang châu Âu.
Theo trang Eurasianet, dự án được khởi động tại cuộc họp của các Bộ trưởng Năng lượng Đông Nam và Trung Âu ngày 19.1.2024 tại Athens theo sáng kiến Kết nối Năng lượng Trung và Đông Nam Âu của EU (CESEC).
Tại cuộc họp, biên bản ghi nhớ (MoU) giữa các nhà điều hành truyền tải khí đốt của các quốc gia thành viên EU là Hy Lạp, Bulgaria, Romania, Hungary, Slovakia cũng như Ukraina và Moldova đã được ký kết nhằm thiết lập hành lang vận chuyển khí đốt bắc - nam giữa 7 quốc gia.
Bình luận về thỏa thuận, Cao ủy EU về năng lượng Kadri Simson nói rằng hành lang thẳng đứng sẽ cho phép vận chuyển khí đốt từ bắc đến nam và ngược lại, giúp đảm bảo cung cấp năng lượng cho Ukraina, Moldova và tăng cường an ninh năng lượng chung của khu vực.
Hành lang mới, cơ sở hạ tầng cũ
Thỏa thuận mới đề xuất nâng cấp và mở rộng cơ sở hạ tầng vận chuyển khí đốt hiện có của 7 quốc gia để tạo ra hành lang vận chuyển khí đốt mới có công suất cao hơn, giúp đảo ngược hướng dòng khí ở một số đoạn và cho phép vận chuyển khối lượng khí lớn hơn từ Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ tới Bulgaria, Romania, Moldova và Ukraina.
Sau đó, các đường ống dẫn khí hiện tại của Ukraina có thể vận chuyển khí đốt trực tiếp đến Hungary, Slovakia và Ba Lan cũng như tới các thị trường châu Âu khác ở phía tây.
Hành lang mới sẽ có thể vận chuyển khí đốt được nhập khẩu vào Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ bằng tàu dưới dạng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và cả khí đốt từ Azerbaijan được nhập khẩu qua Thổ Nhĩ Kỳ đến Hy Lạp.
Bước đầu tiên hướng tới hiện thực hóa hành lang thẳng đứng được thực hiện vào ngày 1.2 với việc nhà điều hành vận chuyển khí đốt thuộc sở hữu nhà nước của Bulgaria Bulgartransgaz EAD triển khai các cuộc tham vấn cộng đồng theo yêu cầu của EU về việc mở rộng công suất, song song với các công ty nhà nước của Hy Lạp, Romania, Moldova và Ukraina.
Công suất cuối cùng cho hành lang mới vẫn chưa được quyết định, nhưng theo nhà điều hành mạng lưới vận chuyển khí đốt Ukraina GTSOU, những người mua khí đốt châu Âu từ Moldova đến Ukraina có nhu cầu lên tới 21 triệu mét khối mỗi ngày. Con số này gấp đôi công suất hiện có của Hành lang Khí đốt phía Nam, hiện vận chuyển toàn bộ lượng khí đốt xuất khẩu của Azerbaijan sang châu Âu.
