Hiệp định Schengen được ký ngày 14.6.1985 là hiệp định đưa hầu hết các quốc gia châu Âu tiến tới xóa bỏ biên giới quốc gia, để xây dựng một châu Âu không biên giới được gọi là “khối Schengen”.
Lịch sử hiệp định Schengen
Khái niệm di chuyển tự do giữa các quốc gia châu Âu đã có từ rất lâu, có thể được tìm thấy từ thời trung cổ. Trong khi đó, trong thời hiện đại, ý tưởng này đã được thảo luận kể từ khi châu Âu bị thiệt hại do Chiến tranh thế giới thứ 2.
Tuy nhiên, những hành động cụ thể về vấn đề này chỉ diễn ra trong những năm 1980, khi châu Âu mắc kẹt trong cuộc tranh luận muôn thuở của hai phe đối lập: Một bên ủng hộ ý tưởng châu Âu tự do không có sự kiểm soát biên giới nội bộ giữa các quốc gia, và bên kia hoàn toàn chống lại.
Pháp và Đức là hai quốc gia tiên phong thực hiện bước đầu tiên liên quan đến khái niệm đi lại tự do. Hai quốc gia này vào ngày 17.6.1984 đã đưa ra chủ đề nêu trên trong khuôn khổ Hội đồng châu Âu tại Fontainebleau, chấp thuận xác định các điều kiện cần thiết cho việc di chuyển tự do của công dân.
Hiệp định Schengen - điểm cuối cùng của hành trình này, bao gồm việc dần dần bãi bỏ biên giới nội bộ giữa các quốc gia và mở rộng kiểm soát biên giới bên ngoài - được ký vào ngày 14.6.1985. Năm quốc gia châu Âu gồm Pháp, Đức, Bỉ, Luxembourg và Hà Lan ký hiệp định này ở Schengen - một ngôi làng nhỏ ở phía nam Luxembourg trên sông Moselle.
5 năm sau, vào ngày 19.6.1990, một công ước đã được ký kết để thực hiện cụ thể hiệp định Schengen. Công ước này đề cập đến các vấn đề về bãi bỏ kiểm soát biên giới nội bộ, xác định thủ tục cấp thị thực thống nhất, vận hành cơ sở dữ liệu duy nhất cho tất cả các thành viên được gọi là SIS - Hệ thống thông tin Schengen.
Bằng cách này, khái niệm khối Schengen liên tục được mở rộng, ngày 27.11.1990 kết nạp thêm Italy; ngày 25.6.1991 kết nạp Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha; ngày 6.11.1992 Hy Lạp gia nhập.
Việc thực thi khối Schengen cuối cùng đã bắt đầu vào ngày 26.3.1995, nơi 7 quốc gia thành viên Schengen gồm Pháp, Đức, Bỉ, Luxembourg, Hà Lan, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha quyết định bãi bỏ kiểm tra biên giới nội bộ.
Kể từ đó, khối Schengen đã phát triển và mở rộng nhanh chóng, kết nạp thêm Áo, Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, Na Uy và Thụy Điển vào các năm 1995 và 1996. Đến năm 1997, Italy và Áo bãi bỏ các biện pháp kiểm soát biên giới nội bộ.
Một tiến bộ lớn khác là vào tháng 5.1999, hiệp ước Amsterdam đã đưa hiệp định Schengen vào khuôn khổ pháp lý của Liên minh châu Âu, vì trước đây các hiệp định Schengen và các quy tắc do thỏa thuận đặt ra không phải là một phần của Liên minh châu Âu và hoạt động độc lập.
Khối Schengen tiếp tục hành trình mở rộng, từ năm 2000 đến năm 2004 kết nạp thêm 15 thành viên mới là Hy Lạp, Đan Mạch, Phần Lan, Thụy Điển, Iceland, Na Uy, Cộng hòa Czech, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Malta, Ba Lan, Slovakia, Slovenia và Thụy Sĩ.
Vào tháng 2.2008, Liechtenstein là quốc gia thứ 26 ký hiệp định Schengen và trở thành một phần của khối Schengen.
Năm 2023, Croatia trở thành thành viên mới nhất tham gia hiệp định Schengen. Do những lo ngại trước đây về người nhập cư bất hợp pháp đi qua Croatia, một số quốc gia thành viên bày tỏ nghi ngờ về việc cho phép nước này tham gia hiệp định. Nhưng cuối cùng, vào tháng 1.2023, sau vài năm cân nhắc, Croatia đã chính thức gia nhập khối Schengen.
Lợi ích của Schengen
Hiện tại khối Schengen bao gồm 27 quốc gia Châu Âu, trải dài trên diện tích hơn 4,3 triệu km2, tổng dân số hơn 427 triệu người, GDP khoảng 15 nghìn tỉ USD. Nói cách khác, khối Schengen có thể được so sánh với một quốc gia rộng lớn dựa trên các quy tắc chung như: Tự do đi lại; không có biên giới nội bộ giữa các quốc gia; tăng cường hệ thống tư pháp chung và hợp tác cảnh sát.
Bất kỳ ai sống tại một trong 27 quốc gia này đều dễ dàng đi lại qua các quốc gia khác mà không cần kiểm tra hoặc kiểm soát tại biên giới. Họ không cần phải tốn thời gian chờ đợi tại các điểm kiểm soát và hạn chế trên khắp châu Âu mà chỉ đơn giản là đi lại một cách tự do.
Công dân ngoài khối Schengen nếu có visa Schengen có thể vào bất kỳ quốc gia Schengen nào.
Khối Schengen gồm 27 quốc gia châu Âu: Áo, Croatia, Cộng hòa Czech, Estonia, Bỉ, Đan Mạch, Đức, Phần Lan, Pháp, Lithuania, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Luxembourg, Tây Ban Nha, Hungary, Malta, Slovakia, Italy, Hà Lan, Slovenia, Latvia, Ba Lan, Thụy Điển, Iceland, Liechtenstein, Na Uy, Thụy Sỹ.
