Vẫn phụ thuộc vào Nga
Trong khi xuất khẩu than, dầu và khí đốt vận chuyển qua đường ống của Nga sang Châu Âu giảm mạnh kể từ khi xung đột ở Ukraina bắt đầu vào cuối tháng 2, thì nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Nga - một dạng khí lỏng, lạnh có thể vận chuyển bằng tàu chở dầu trên biển - đã tăng lên.
Theo công ty tư vấn Rystad Energy, nhập khẩu LNG của Nga vào Châu Âu và Vương quốc Anh trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 10 năm nay đã tăng 20% so với cùng kỳ năm 2021.
Nhập khẩu LNG của Nga tại Châu Âu bắt đầu tăng tốc vào mùa thu năm ngoái do các nước đối mặt với tình trạng thiếu khí đốt. Tính đến tháng 9.2022, nhập khẩu từ Nga đã tăng gấp đôi, lên 1,2 triệu tấn, dữ liệu của Rystad chỉ ra. Lượng hàng này có giá trị trong khoảng từ 1 tỉ tới 2 tỉ USD, các nhà phân tích lưu ý với CNN.
Châu Âu đã chạy đua để bổ sung kho dự trữ khí đốt trong năm qua khi Nga cắt giảm đáng kể dòng khí đốt sang châu lục này, bao gồm ngắt dòng khí đốt qua Nord Stream 1 vào tháng 9. Nguồn cung cấp LNG trên toàn cầu, trong đó có cả LNG từ Nga, đã chứng minh là nguồn thay thế quan trọng.
Phần lớn lượng LNG nhập khẩu từ Nga do hãng Novatek, nhà sản xuất khí đốt lớn thứ hai của đất nước sau Gazprom, cung cấp. Hãng tư nhân Novatek điều hành dự án Yamal LNG ở tây bắc Bắc Cực.
Nga, nhà sản xuất LNG lớn thứ tư thế giới, hiện chiếm khoảng 15% tổng nguồn cung LNG của Châu Âu. Theo Kaushal Ramesh, nhà phân tích cấp cao về khí đốt và LNG tại Rystad, tỉ lệ LNG của Nga trong nhập khẩu của Châu Âu sẽ giữ nguyên trong năm tới. “Châu Âu muốn duy trì những khối lượng này càng lâu càng tốt" - ông nói.
Tuy nhiên, tương tự như với đường ống dẫn khí đốt, nhu cầu sử dụng LNG của Châu Âu có thể khiến Nga cắt giảm nguồn cung đột ngột. Việc tăng nhập LNG cũng đi ngược lại tham vọng của khối là cắt đứt hoàn toàn với năng lượng Nga.
Các biện pháp trừng phạt của Châu Âu vẫn chưa nhắm vào LNG vì tầm quan trọng với an ninh năng lượng của một số quốc gia, trong đó có Đức, nền kinh tế lớn nhất của khối.
"EU cần LNG" - Anne-Sophie Corbeau, học giả nghiên cứu toàn cầu tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu (CGEP), nhận định.
Chuyên gia Ramesh cho biết, hầu hết LNG nhập khẩu trong tháng 9 đến Pháp, Tây Ban Nha và Bỉ, mặc dù một số lô hàng này sau đó đã được tái xuất sang các quốc gia bên ngoài Châu Âu, bao gồm cả Trung Quốc.
Cho đến thời điểm hiện tại trong năm nay, LNG nhập vào Châu Âu tăng 47%, đạt 86 triệu tấn, với số lượng lớn được vận chuyển từ Mỹ và Qatar, theo dữ liệu của Rystad.
Thách thức có thể xuất hiện vào mùa xuân
Nỗ lực dự trữ khí đốt của các nước EU cũng gặt hái thành công lớn. Dữ liệu từ Cơ sở hạ tầng khí đốt Châu Âu cho thấy mức lưu trữ toàn khối là 95%. Con số này cao hơn nhiều so với mức 88% mà khối ghi nhận vào thời điểm này trong năm trong trung bình 5 năm qua.
Trên thực tế, các kho dự trữ đầy đến mức hàng chục tàu chở đầy LNG chờ sẵn ngoài khơi các cảng của Châu Âu trong những tuần gần đây bởi không tìm được điểm dỡ hàng.
Nhưng thách thức lớn hơn có thể xuất hiện vào mùa xuân khi Châu Âu nỗ lực bổ sung vào kho dự trữ trong khi nguồn cung khí đốt qua đường ống của Nga đã giảm nhiều. Theo công ty nghiên cứu Wood Mackenzie, dòng khí đốt qua đường ống đến Châu Âu chỉ bằng 20% mức trước chiến sự.
Tuần trước, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ra báo cáo rằng EU có thể đối mặt với khả năng thiếu 30 tỉ mét khối khí đốt vào mùa hè tới nếu Nga ngừng tất cả các dòng khí đốt qua đường ống còn lại và nếu nhu cầu LNG của Trung Quốc tăng lên. Con số thiếu hụt sẽ lên tới gần một nửa lượng khí đốt cần để đổ đầy các kho dự trữ mùa đông như năm nay.
Felix Booth, người đứng đầu bộ phận LNG tại công ty dữ liệu Vortexa, cho rằng, EU cần tất cả LNG có thể để bù đắp cho khả năng thiếu hụt.
“Tôi dự kiến LNG của Nga sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong đổ đầy kho lưu trữ của Châu Âu vào mùa đông năm 2023" - ông nói.
Điều này đặt Châu Âu vào tình thế dễ bị tổn thương nếu Nga có những điều chỉnh trong hoạt động xuất khẩu LNG. Mátxcơva có thể gây áp lực buộc Novatek yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp - như Gazprom đã làm với khí đốt - hoặc bán LNG cho một số quốc gia với giá thấp hơn để đạt được lợi ích chính trị, chuyên gia Corbeau tại CGEP chỉ ra.
Có chuyên gia khác cho rằng, Châu Âu có thể đối phó với viễn cảnh này thông qua tăng cường nhập khẩu từ Qatar.
