Sáng 21.11, tại Nhà Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga báo cáo thẩm tra các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật, công tác thi hành án; các báo cáo công tác của Viện trưởng KSND Tối cao, Chánh án TAND Tối cao năm 2023.
Theo đó, Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành với nhiều nhận định, đánh giá của Chính phủ về công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm.
Bà Lê Thị Nga nêu rõ, mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng tổng thể chung tội phạm gia tăng về số vụ, số người chết, và thiệt hại về tài sản do tội phạm gây ra điều này chứng tỏ công tác phòng ngừa tội phạm trên một số lĩnh vực còn có mặt chưa đạt yêu cầu.
Hầu hết các loại tội phạm đều tăng, trong đó một số loại tội phạm tăng mạnh, như: số vụ giết người tăng 12,65%, cướp tài sản tăng 44,4%, cướp giật tăng 17,68%, lừa đảo chiếm đoạt tài sản tăng 61,52%, cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự tăng 67,85%, gây rối trật tự công cộng tăng 80,75%...
Điều này không chỉ gây bất an trong nhân dân về trật tự, an toàn xã hội mà còn thể hiện sự hạn chế nhất định trong công tác phòng ngừa tội phạm trên một số lĩnh vực.
Ngoài ra, tỉ lệ giải quyết tố giác, tin báo tội phạm là 85,58% chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội giao. Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn bắt, tạm giữ, tạm giam vẫn còn vi phạm.
Vẫn còn xảy ra 15 trường hợp phải đình chỉ điều tra bị can do không có sự việc phạm tội, hành vi không cấu thành tội phạm hoặc hết thời hạn điều tra không chứng minh được bị can phạm tội. Số vụ việc, vụ án tạm đình chỉ tuy đã có nhiều cố gắng giải quyết nhưng đến nay vẫn còn tồn đọng nhiều.
Ủy ban Tư pháp nhận thấy, công tác điều tra của cơ quan điều tra Viện KSND Tối cao đạt kết quả cao hơn so với năm 2022. Tỉ lệ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, tỉ lệ điều tra khám phá tội phạm đều tăng so với năm trước và vượt chỉ tiêu của Quốc hội giao.
Theo báo cáo của Viện KSND Tối cao, chưa để xảy ra trường hợp nào bị oan thuộc trách nhiệm của cơ quan điều tra Viện KSND Tối cao. Công tác thu hồi tài sản do phạm tội tham nhũng tiếp tục được chú trọng (đã thu hồi được hơn 12 tỉ đồng, tỉ lệ 84,7%).
Tuy nhiên, số lượng tố giác, tin báo thụ lý trong kỳ phải tạm đình chỉ giải quyết còn khá lớn (56 tố giác, tin báo, chiếm 25,9% tổng số tin đã thụ lý); trong khi đó, còn khá nhiều tố giác, tin báo tạm đình chỉ từ năm 2021 và năm 2022 vẫn chưa được phục hồi giải quyết.
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cũng thông tin, năm 2023, mặc dù số lượng vụ án đã được thụ lý tăng so với năm 2022, các Tòa án đã phối hợp với Viện KSND đưa ra xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án, đặc biệt là các vụ án lớn, các vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
Các Tòa án đã xét xử, giải quyết đạt 98%, vượt 10% so với yêu cầu của Quốc hội. Về cơ bản, các hình phạt được Tòa án áp dụng bảo đảm nghiêm minh; tranh tụng tại phiên tòa được bảo đảm; chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội.
Tỉ lệ bản án bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của Tòa án đáp ứng yêu cầu của Quốc hội. Nhìn chung, công tác xét xử các vụ án hình sự năm 2023 đáp ứng yêu cầu.
Tuy nhiên, còn một số trường hợp áp dụng hình phạt chưa tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội; một số trường hợp vi phạm thời hạn gửi bản án, quyết định cho Viện KSND.
Về công tác thi hành án hình sự, năm 2023, số lượng người bị kết án phạt tù tăng mạnh, Bộ Công an đã tăng cường công tác chỉ đạo, triển khai công tác quản lý, giáo dục và thực hiện đầy đủ các chính sách đối với phạm nhân.
Tuy nhiên, công tác kiểm tra, kiểm soát tại một số trại giam còn sơ hở nên vẫn có tình trạng phạm nhân cất giấu, sử dụng vật cấm tại nơi giam giữ; số phạm nhân chết do tai nạn lao động, chết do tự sát, số phạm nhân vi phạm kỷ luật và bị xếp loại cải tạo “kém” đều tăng.
