Nhiều vấn đề nội bộ
Bà Liz Truss phải đối phó với cuộc khủng hoảng giá cả sinh hoạt, tài chính công suy yếu, các cuộc đình công cùng những vấn đề đau đầu về chính sách đối ngoại, từ xung đột Ukraina đến hậu quả của Brexit.
Bà sẽ phải gắng gỏi tìm cách giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Hóa đơn năng lượng tăng cao, lạm phát ở mức hai con số, lãi suất thế chấp tăng, lo ngại về một cuộc suy thoái kéo dài... nên người dân Anh sẽ trông đợi một gói giải cứu từ Phố Downing.
Chính phủ Anh trước đó đã đề xuất một khoản thanh toán 400 bảng Anh (458USD) cho mỗi hộ gia đình với các khoản thanh toán hào phóng hơn cho những người dễ bị tổn thương nhất lên tới 1.200 bảng Anh (1.376 USD). Tuy nhiên, các tổ chức cảnh báo nếu thủ tướng mới không tăng các khoản chi trả thì hàng triệu hộ gia đình dễ bị tổn thương sẽ rơi vào cảnh khó khăn.
Nhiều tham vọng của bà Liz Truss - bao gồm giải quyết chi phí sinh hoạt, tăng chi tiêu quốc phòng và cắt giảm thuế - sẽ phụ thuộc vào tình trạng tài chính công. Nhóm của bà Truss khẳng định mong muốn đưa ra các quyết định ban đầu mà không có hướng dẫn từ Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách về khả năng chi trả và triển vọng kinh tế trung hạn.
Cũng trong vấn đề đối nội, tình hình tồi tệ tại Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) đặt ra một thách thức ngay lập tức cho tân thủ tướng Anh về một vấn đề quan trọng với hầu hết các gia đình. Khoảng 6,7 triệu người đang chờ điều trị không khẩn cấp tại bệnh viện, mức cao nhất trong lịch sử 74 năm của cơ quan này. Hơn 1,4 triệu người đủ điều kiện để được điều trị sức khỏe tâm thần vẫn chưa được điều trị, nhiều người trong số đó là thanh thiếu niên.
Thách thức bao trùm là có 100.000 vị trí việc làm của Dịch vụ Y tế Quốc gia chưa tìm được nhân sự, bao gồm thiếu hụt khoảng 4.200 bác sĩ đa khoa toàn thời gian. Ông Richard Murray - Giám đốc điều hành của Tổ chức tư vấn King's Fund - nhận định, điều phân biệt cuộc khủng hoảng hiện tại so với nhiều cuộc khủng hoảng trước đó là nó không chỉ ảnh hưởng đến các bệnh viện mà còn ảnh hưởng đến hoạt động chung.
Ukraina và Brexit
Thủ tướng mới của Anh sẽ đối mặt với 2 thách thức chính sách đối ngoại cấp bách ở khu vực lân cận: Cuộc xung đột ở Ukraina và mối quan hệ của Anh với EU xấu đi do việc thực hiện các thỏa thuận thương mại hậu Brexit với Bắc Ireland.
Sự chuyển đổi vị thế trong chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden sau cuộc bầu cử giữa kỳ hoặc sự suy yếu trong quyết tâm của EU trong trường hợp Nga đề xuất với Ukraina về lệnh ngừng bắn sẽ nhanh chóng tạo ra những thách thức ngoại giao.
Cũng như ứng viên Rishi Sunak, bà Liz Truss cam kết thúc đẩy viết lại Nghị định thư Bắc Ireland. Nghị định thư ra đời nhằm tránh việc thiết lập đường biên giới cứng giữa vùng Bắc Ireland (Anh) và Cộng hòa Ireland - thành viên Liên minh Châu Âu (EU), sau Brexit. Tuy nhiên, Anh muốn sửa đổi nghị định thư này bởi cho rằng các quy định nêu ra trong đó gây cản trở thương mại. Thúc đẩy viết lại nghị định thư có thể khiến London va chạm với Brussels, đến mức có nguy cơ xảy ra chiến tranh thương mại, Financial Times nhận định.
Ông Charles Grant - Giám đốc Trung tâm Cải cách Châu Âu - cho hay: “Chừng nào người Anh vẫn kiên trì với dự luật Bắc Ireland - và tôi nghĩ bà Truss sẽ làm vậy - thì sẽ không thể có mối quan hệ tốt hơn với EU".
Bên cạnh đó, Ủy ban Châu Âu cũng đang theo dõi quan điểm của Vương quốc Anh về việc tiếp tục trở thành thành viên của Tòa án Nhân quyền Châu Âu - vị trí cần cho Nghị định thư Bắc Ireland cũng như các yếu tố an ninh của Thỏa thuận hợp tác và thương mại Anh-EU. Khi tranh cử, cả bà Liz Truss và ông Rishi Sunak đều loại trừ khả năng từ bỏ vị trí thành viên Tòa án Nhân quyền Châu Âu.
