Nộp từ 30 đến 200 triệu đồng sẽ được tại ngoại
Liên Bộ Công an, Quốc phòng, Tài chính, Viện KSND Tối cao, TAND Tối cao vừa hoàn thiện dự thảo thông tư liên tịch rất đáng chú ý. Theo đó, bị can, bị cáo có thể dùng tiền để thay đổi biện pháp ngăn chặn khi thoả mãn các điều kiện nhất định.
Theo đó, tại nội dung của Bộ luật Tố tụng hình sự cho phép việc đặt tiền để bảo đảm là biện pháp ngăn chặn thay thế tạm giam. Tuy nhiên, chỉ áp dụng tình huống này khi thoả mãn các điều kiện chặt chẽ. Căn cứ vào tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân của bị can, bị cáo, khả năng tài chính của bị can, bị cáo hoặc của người thân thích của bị can, bị cáo...,
Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Toà án sẽ quyết định mức tiền cụ thể để bảo đảm, nhưng không dưới: 30 triệu đồng đối với tội phạm ít nghiêm trọng, 100 triệu đồng đối với tội phạm nghiêm trọng, 200 triệu đồng đối với tội phạm rất nghiêm trọng.
Cụ thể, bị can, bị cáo phạm tội lần đầu thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, rất nghiêm trọng khi không thuộc các trường hợp quy định tại điểm c, khoản 2, Điều 3 của Thông tư liên tịch, có nơi cư trú rõ ràng, tự thú, đầu thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải...
Ngoài ra, để được áp dụng chế định này, có căn cứ xác định, bị can, bị cáo sau khi được tại ngoại sẽ có mặt theo giấy triệu tập của cơ quan tiến hành tố tụng; không bỏ trốn hoặc tiếp tục phạm tội, không tiêu huỷ, che giấu chứng cứ, hoặc có hành vi cản trở quá trình điều tra, truy tố, xét xử.
Tội phạm tham nhũng sẽ không được xem xét
Cũng tại dự thảo, đã liệt kê các loại tội phạm sẽ không được áp dụng chế định này. Theo đó, các hành vi xâm phạm an ninh quốc gia, chống loài người; các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (có khung hình phạt từ 20 năm, chung thân hoặc tử hình); các tội phạm cố ý xâm hại tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự; các tội phạm về tham nhũng, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế; các tội phạm liên quan đến hành vi cướp tài sản, bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản, công nhiên chiếm đoạt tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Trường hợp bị bắt theo lệnh, quyết định truy nã, bị can, bị cáo phạm tội có tính chất chuyên nghiệp; bị can, bị cáo nghiện ma tuý, là người chủ mưu, cầm đầu trong trường hợp phạm tội có tổ chức, hoặc là người tái phạm nguy hiểm, hành vi phạm tội gây dư luận xấu trong nhân dân ... cũng được cho vào diện không được áp dụng chế định nói trên.
Phù hợp chủ trương cải cách tư pháp, chống tiêu cực
Luận bàn về nội dung dự thảo, luật sư Nguyễn Văn Chiến, đại biểu Quốc hội khoá XIV, Phó Chủ tịch Liên đoàn luật sư Việt Nam, Chủ nhiệm Đoàn luật sư thành phố Hà Nội cho hay, việc dự thảo thông tư liên tịch cho phép dùng tiền để thay thế biện pháp ngăn chặn là chế định nhân văn, thể hiện chế định văn minh, tiến bộ trong công tác xây dựng pháp luật.
Theo luật sư Chiến, từ năm 2005, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 49 về cải cách tư pháp. Từ đó đến nay, hệ thống các văn bản pháp luật, trong đó có Hiến pháp, Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự đã có những sự điều chỉnh đáng kể, theo hướng bảo vệ quyền con người, phù hợp với thông lệ quốc tế về xây dựng, thực thi pháp luật.
“Đây là nội dung phù hợp với hệ thống văn bản pháp lý tiến bộ trên thế giới, phù hợp với nguyên tắc một người chưa được coi là có tội khi chưa có quyết định, bản án có hiệu lực của cơ quan toà án” – luật sư Chiến nói thêm.
Đồng tình quan điểm này, tiến sĩ, luật sư Lê Văn Thiệp, Trưởng văn phòng luật sư Toàn Cầu, Đoàn luật sư Hà Nội nhận định, việc áp dụng cho phép dùng tiền để thay đổi biện pháp ngăn chặn sẽ hạn chế được những tiêu cực nảy sinh trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. “Đâu đó vẫn có những trường hợp phải có tiền mới được tại ngoại, nhưng đó là những khoản tiền không đi vào ngân sách quốc gia, và khi áp dụng chế định này, những tiêu cực đó sẽ không còn”.
Cũng theo tiến sĩ Thiệp, khi triển khai nội dung này sẽ hạn chế được tình trạng bức cung, nhục hình và sự quá tải các nhà tạm giam, tạm giữ cũng như bảo đảm được sức khoẻ, tính mạng cho bị can, bị cáo. Bởi lẽ, thực tế ghi nhận, đã có những trường hợp bị can, bị cáo tự tử hoặc suy sụp tinh thần, sức khoẻ nghiêm trọng khi bị tạm giam.
Để văn bản trên đi vào thực tiễn, tiến sĩ Thiệp “hiến kế”: “Cần phân định rõ thêm những đối tượng được áp dụng, tôi ví dụ như phân loại về trình độ, anh đã tốt nghiệp đại học, có nghề nghiệp ổn định sẽ khác với anh không nghề nghiệp, lang thang, nay đây, mai đó hay có tiền án, tiền sự...”.
