Tìm về thôn Trung Trinh, xã Việt Xuyên, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh), chúng tôi không khỏi ái ngại vì không khí ảm đạm, đeo bám người dân nơi đây suốt cả chục năm nay. Lần lượt gia đình này đến gia đình khác phải tiễn biệt người thân tử vong do căn bệnh ung thư quái ác, những người tử vong đều đang ở độ tuổi còn rất trẻ.
Bi đát gia cảnh người vợ góa
Đã 8 năm trôi qua nhưng chị Nguyễn Thị Lý vẫn chưa hết đau buồn, căn bệnh ung thư vòm họng đã cướp đi người chồng của chị là anh Nguyễn Trọng Hoan. Anh ra đi khi tuổi đời còn rất trẻ, để lại cho chị 3 người con.
Các con khỏe mạnh đã đành, nhưng thực sự bi đát cho gia cảnh chị Lý vì 2 trong 3 đứa con của chị lại bị bại não, có lớn mà không có khôn, biết ăn mà không biết nói.
Chị nghẹn ngào trong nước mắt: “2 đứa nhỏ sinh ra bình thường. Khi cháu Nguyễn Thị Loan lên 6 tuổi, gia đình mới phát hiện ra cháu mắc bệnh, vợ chồng cũng đã đưa cháu đi khám, điều trị khắp nơi nhưng bệnh tình không thuyên giảm. Năm 2007, vợ chồng bàn nhau sinh thêm em Nguyễn Thị Lợi, nhưng thật trớ trêu…”. Nói đến đây chị Lý nghẹn đi.
Gạt đi giọt nước mắt lăn dài trên gò má chai sạn, chị Lý chia sẻ thêm: “Gia đình chỉ trông chờ vào mấy sào ruộng, trước đây còn có chồng gánh vác, đỡ đần. Nhưng từ khi anh ấy mất đi, một mình tôi phải gồng mình chăm lo cho gia đình, chăm lo cho 2 đứa con bị bệnh. Bình thường đã đành, nhưng khi trái gió trở trời, các cháu lên cơn bệnh…, không nói hết nỗi cơ cực…”.
Theo người dân trong thôn, nhà chị Lý ở ngay trên kho thuốc sâu DDT từ thời chiến tranh. Cha mẹ chồng, anh trai chồng và chồng của chị đều đã lần lượt ra đi vì căn bệnh ung thư quái ác.
Cảnh đầu bạc tiễn người đầu xanh
Phó Bí thư chi bộ thôn Trung Trinh dẫn chúng tôi vào nhà bà Nguyễn Thị Thanh, không khí tang thương như đang bao phủ ngôi nhà cấp bốn. Tiếp chúng tôi là bà Nguyễn Thị Thanh (68 tuổi) đang chít trên đầu vành khăn tang cho người con xấu số.
Vợ chồng bà sinh được 5 người con thì có 4 người đã lập gia đình ra ở riêng. Người con trai thứ 3 là Tô Văn Tuấn (sinh năm 1980) chưa lập gia đình. Nhưng cách đây chưa đầy 2 tháng, căn bệnh ung thư gan đã cướp đi người con trai của bà.
“Cứ tưởng rồi nó lấy vợ, sinh con để phụng dưỡng mẹ lúc về già, nhưng ngờ đâu ông trời đã cướp mất con tôi… Sao không để tôi đi thay nó…”. Nói đến đây bà Thanh lặng đi như cố kìm nén nỗi đau vào trong.
Theo thống kê chừng 10 năm trở lại, thôn Trung Trinh đã có 58 trường hợp chết vì bệnh ung thư.
Nguyên nhân ban đầu được người dân nơi đây cho biết là do tồn dư của kho thuốc trừ sâu để lại.
Trước thực trạng này, Trung tâm kiểm soát bệnh tật thuộc Sở Y tế Hà Tĩnh đã có điều tra ban đầu, kết quả cho thấy: Thôn Trung Trinh có tỷ lệ mắc bệnh ung thư là 159/100.000 dân/năm. Trong khi đó tỷ lệ này ở Việt Nam chỉ là 151,4/100.000 dân/năm.
Ông Nguyễn Văn Nam - Phó Bí thư chi bộ thôn Trung Trinh - cho biết: “Từ năm 1965, thôn Trung Trinh là nơi đơn vị Vật tư Nông nghiệp Thạch Hà đặt 3 kho chứa thuốc trừ sâu DDT và 666.
Vào năm 1972, một kho thuốc sâu bị trúng bom, một lượng lớn thuốc trừ sâu bị phá hủy đã ngấm xuống lòng đất và gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là nhiễm sâu vào mạch nước ngầm”.
Hình ảnh ám ảnh tôi khi rời thôn Trung Trinh là 2 đứa nhỏ bị bại não nói cười trong vô định, cảnh người mẹ già trên đầu quấn khăn tang đứng bên bàn thờ con và câu nói của chị Nguyễn Thị Lý: “Giờ tôi còn khỏe còn có sức lo cho hai đứa nhỏ, nhưng lỡ tôi có mệnh hệ gì thì các con tôi không biết sẽ thế nào".
