Dưới thời Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đức Thuận, PVC ngập ngụa trong nợ xấu

Từ huy hoàng đến bê bết

PVC là thành viên của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PetroVietnam), tiền thân là Xí nghiệp Liên hiệp Xây lắp Dầu khí, được thành lập vào năm 1983. PVC từng là đơn vị làm ăn hiệu quả của PetroVietnam. Trong giai đoạn 2005-2009, tốc độ tăng trưởng doanh thu bình quân của PVC đạt 152%/năm, tốc độ tăng trưởng lợi nhuận đạt 277%/năm, thuộc nhóm doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong ngành xây lắp Việt Nam lúc bấy giờ.

Tuy nhiên từ khi PVC “rơi” vào tay ông Trịnh Xuân Thanh - Chủ tịch HĐQT và ông Vũ Đức Thuận - Tổng Giám đốc, doanh nghiệp đã “tuột dốc không phanh”. Ủy ban Kiểm tra Trung ương kết luận, ông Trịnh Xuân Thanh có nhiều khuyết điểm, vi phạm và là người chịu trách nhiệm chính trong khoản lỗ 3.200 tỉ đồng tại PVC.

Theo báo cáo kết quả kinh doanh của PVC, do không có nguồn việc mới nên sản lượng, doanh thu của TCty năm 2012 giảm nghiêm trọng. Cùng với đó, một số dự án trọng điểm bị ngừng, giãn tiến độ và đặc biệt là hàng loạt Cty con, Cty liên kết mà PVC đã rót vốn đồng loạt làm ăn thua lỗ trong năm này (Cty liên kết PVC - Land lỗ 66,4 tỉ đồng; PVC - Sài Gòn lỗ 85,8 tỉ đồng; Cty PVC - ME lỗ 576 tỉ đồng... ) đã khiến PVC lỗ gần 1.850 tỉ đồng ngay trong năm 2012, riêng lỗ của Cty mẹ gần 1.340 tỉ đồng. Số lỗ này tăng thêm gần gấp đôi một năm sau đó.

Dù năm 2012 các Cty con của PVC liên tục thua lỗ, nhưng doanh nghiệp này vẫn tiếp tục đổ vốn vào các Cty con với niềm hy vọng “vực dậy trứng vàng”. Vừa tăng thêm 1.500 tỉ đồng vốn điều lệ (từ 2.500 tỉ lên 4.000 tỉ đồng) vào cuối 2012, PVC tức tốc “ném” hơn 3.300 tỉ đồng (khoảng 85,72% vốn điều lệ) vào các Cty con.

Để vực dậy, đồng thời hỗ trợ tính thanh khoản, lãnh đạo PVC thời điểm đó là Trịnh Xuân Thanh, Vũ Đức Thuận đã phải cầu viện, nhờ tập đoàn mẹ PetroVietnam giải cứu. 1.000 tỉ đồng được PetroVietnam rót cho PVC trên danh nghĩa mua lại phần lớn số cổ phiếu phát hành thêm của Cty này. So với khoản lỗ lũy kế và dư nợ quá hạn trong ngân hàng mà PVC phải “gánh” thì 1.000 tỉ đồng “viện trợ” từ tập đoàn mẹ không giúp doanh nghiệp này thoát khỏi khó khăn. 6 tháng đầu năm 2013, PVC tiếp tục báo lỗ hợp nhất gần 2.230 tỉ đồng và cả năm 2013 là gần 3.300 tỉ đồng.

Báo cáo của Ban kiểm soát tại đại hội đồng cổ đông (ĐHCĐ) thường niên của PVC năm 2014 cho biết, năm 2013 doanh nghiệp này lỗ gần 2.300 tỉ đồng, riêng Cty mẹ lỗ gần 1.930 tỉ đồng. Lỗ hợp nhất cả năm 2013 gần 3.300 tỉ đồng. Thua lỗ lớn, nên tỉ suất lợi nhuận ròng trên vốn chủ sở hữu (ROE) của PVC năm 2013 âm tới 150,09%. PVC tiếp tục rơi vào vòng xoáy mất cân đối dòng tiền.

Nguyên nhân trực tiếp dẫn đến PVC thua lỗ chủ yếu là do PVC phải trích lập dự phòng đối với một loạt khoản mục như dự phòng đầu tư tài chính, dự phòng phải thu khó đòi, dự phòng các khoản vay bảo lãnh. Có đến 2.800 tỉ đồng, chiếm 85% tổng mức lỗ của Cty mẹ PVC trong 2 năm 2012-2013 là các khoản trích lập phòng chủ yếu liên quan đến các Cty thành viên. Còn nguyên nhân sâu xa dẫn đến thua lỗ là do năng lực quản trị và kinh doanh yếu kém tại PVC và các Cty thành viên, cùng với đó là hàng loạt bê bối, kiện tụng đã xảy ra.

Kết luận điều tra ban đầu của cơ quan điều tra cũng cho thấy, thời điểm năm 2011 - 2013, PVC được giao làm nhà thầu dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, với tổng mức đầu tư hơn 34.000 tỉ đồng. Trong dự án này, PVC đã rót khoản tiền 110 tỉ đồng, trong đó, 4 bị can vừa bị cơ quan điều tra khởi tố (Vũ Đức Thuận, Nguyễn Mạnh Tiến và Trương Quốc Dũng đều là Phó Tổng giám đốc và Phạm Tiến Đạt - kế toán trưởng) là những người liên quan trực tiếp, có dấu hiệu về hành vi cố ý làm trái gây thiệt hại tài sản Nhà nước.

Tương lai nào cho PVC?

Từ thời ông Trịnh Xuân Thanh đến giờ, PVC vẫn chưa thoát ra khỏi khó khăn và tương lai của doanh nghiệp này vẫn là một “màu đen”. Trong ĐHCĐ thường niên 2016 của PVC, ông Bùi Ngọc Thắng - Chủ tịch HĐQT Cty - cho biết, hiện khối lượng công việc liên quan đến tái cơ cấu, thoái vốn, thu hồi công nợ còn rất nhiều. Nếu làm được, hiệu quả sản xuất PVC sẽ tốt, còn nếu không, chắc chắn sản xuất kinh doanh sẽ không gánh được các chi phí bao gồm trích lập dự phòng, đầu tư tài chính…

Hiện tại, PVC còn 3.200 tỉ đồng đóng băng tại các khoản đầu tư tài chính, không tạo ra lợi nhuận, chưa kể còn nhiều khoản phải trích lập dự phòng do giá cổ phiếu giảm, công nợ không thu hồi được. PVC có 34 đầu mối, chỉ 5-6 đầu mối có lãi và trong đó chỉ có 2 đơn vị có cổ tức.

Theo đánh giá của Chủ tịch HĐQT Bùi Ngọc Thắng, khó khăn mà PVC đang đối mặt là khó khăn kép, bằng sản xuất kinh doanh không thể bù đắp được. Bên cạnh đó, Cty hiện chưa có thêm nhiều dự án, điều này sẽ khiến doanh thu năm 2017 và các năm về sau bị ảnh hưởng.

Mặc dù ban lãnh đạo PVC đưa ra lời hứa “sẽ có giải pháp”, tuy nhiên, lại không đưa ra được những bước đi cụ thể. Điều này khiến hy vọng của cổ đông về cổ phiếu PVX thời năm 2009, 2010 trở nên mơ hồ.