Hạnh phúc là gì?
Trước thời kỳ Hy Lạp Cổ đại, người ta tin rằng hạnh phúc cũng như hầu hết mọi thứ trong cuộc sống của con người, đều là ân huệ do các vị thần linh ban tặng. Từ "Happy" (Hạnh phúc) trong tiếng Anh xuất phát từ gốc tiếng Iceland "Happ" có nghĩa là may mắn. Như vậy, theo nghĩa gốc, may mắn dường như đóng vai trò nào đó trong hạnh phúc của chúng ta.
Nhà hiền triết vĩ đại Socrates là người đầu tiên đưa ra quan điểm hạnh phúc và ý nghĩa của hạnh phúc thuộc về tâm trí của con người, do con người quyết định, không phải là món quà của thượng đế. Ngày nay, trào lưu tư duy tích cực và các thể loại sách self-help (hướng dẫn, cổ vũ độc giả tự hoàn thiện, phát triển bản thân...) coi hạnh phúc là mục tiêu chính và là thành quả xứng đáng nếu chúng ta đủ nỗ lực.
Tuy nhiên, theo tác giả Monica C. Parker của CNN, trớ trêu thay, trong một thế giới tập trung chú ý vào hạnh phúc, con người luôn cảm thấy bất hạnh. Số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, trên toàn cầu có 280 triệu người bị trầm cảm.
Ở Mỹ, Hiệp hội Lo âu và Trầm cảm Mỹ ghi nhận 40 triệu người nước này mắc chứng lo âu. Trớ trêu hơn nữa là con người dường như không giỏi trong việc nhận biết điều gì sẽ làm bản thân hạnh phúc. Việc đánh giá sai này còn được gọi là dự báo cảm tính, với tư cách là con người, chúng ta "mong muốn sai" rất nhiều thứ và lầm tưởng rằng chúng sẽ khiến ta hạnh phúc, nhưng thực tế lại không đạt như kỳ vọng. Bao nhiêu lần chúng ta cảm thấy không thực sự thỏa mãn sau khi mua được món đồ giá trị hoặc sau một cuộc đi chơi đầy mong đợi? "Điều gì tạo nên hạnh phúc trong cuộc sống của chúng ta?" là câu hỏi thú vị cần có câu trả lời xác đáng.
Báo cáo hạnh phúc Thế giới của Liên Hợp Quốc công bố hàng năm xem xét mức độ hạnh phúc tương đối của người dân toàn cầu, sử dụng phương pháp phân tích thống kê. Các tiêu chí được tính đến bao gồm GDP bình quân đầu người, hỗ trợ xã hội, tuổi thọ, quyền tự do lựa chọn cuộc sống, sự hào phóng của người dân nói chung và nhận thức về mức độ tham nhũng trong xã hội...
Theo Báo cáo hạnh phúc Thế giới mới nhất vừa được công bố hồi tháng 3.2024, các quốc gia Bắc Âu một lần nữa lại gây ấn tượng với điểm số cao nhất. Trong đó, Phần Lan giữ vững vị trí dẫn đầu thế giới về hạnh phúc trong 7 năm liên tiếp. Đan Mạch đứng thứ hai bằng phong độ ổn định không kém ở năm thứ 6 liên tiếp.
Vậy điều gì đã làm nên cuộc sống hạnh phúc dường như khá bền vững của người dân hai nước Bắc Âu này?
Bí mật của hạnh phúc ở những quốc gia hạnh phúc nhất, nhì thế giới
Phần Lan, nơi người dân hạnh phúc nhất thế giới, là quốc gia có điều kiện thời tiết mát mẻ, có cực quang nhảy múa vào mùa Đông và bầu trời thắp sáng suốt những đêm Hè. Nước này sở hữu những điều kiện xã hội lý tưởng để tạo nên hạnh phúc.
John Helliwell, Giáo sư danh dự ngành Kinh tế tại Trường Kinh tế Vancouver, Đại học British Columbia, đồng thời là Nhà biên tập sáng lập của Báo cáo Hạnh phúc Thế giới, cho biết đã tiến hành cuộc khảo sát, yêu cầu mỗi người tham gia chấm điểm toàn bộ cuộc sống của họ, cân nhắc những gì nên được coi trọng.
"Và bạn sẽ thấy Phần Lan khá đầy đủ về tất cả các mặt, chẳng hạn như ví đánh rơi trên đường sẽ được trả lại, mọi người luôn giúp đỡ lẫn nhau, các cơ hội giáo dục và y tế chất lượng rất cao và được phân bổ rộng rãi - vì vậy mọi người đều ít nhiều có xuất phát điểm giống nhau" - Giáo sư John Helliwell cho hay, đồng thời bổ sung thêm Phần Lan có những người nhập cư vui vẻ vì "người dân sẵn sàng chia sẻ với những người mới đến".
Giống như hầu hết các nước Bắc Âu khác, Phần Lan có thể chế dân chủ hoạt động hiệu quả, đảm bảo an sinh và phúc lợi đáng kể cho công dân.
Chính phủ Phần Lan cung cấp dịch vụ công chất lượng cao và một nền giáo dục tiên tiến gần như miễn phí cho mọi người dân. Nhà kinh tế học người Mỹ - Richard Easterlin cách đây nhiều năm đã đưa ra quan sát, cho rằng thu nhập và hạnh phúc không phải lúc nào cũng có mối liên hệ với nhau. Một yếu tố thường bị bỏ qua nhưng lại rất quan trọng tạo nên sự khác biệt lớn trong việc nâng cao cảm giác hài lòng đối với một quốc gia, đó là mức độ chênh lệch thu nhập trong xã hội. Một quốc gia có mức chênh lệch thu nhập tương đối thấp thường có ít người bất mãn hơn - có lẽ là do họ không cần quá nỗ lực để theo kịp sự phát triển của xã hội.
Chìa khóa của hạnh phúc ở quốc gia Bắc Âu này được cho là nằm ở chủ nghĩa quân bình và sự tin tưởng vào thể chế của đất nước, giúp tạo nên sự gắn kết xã hội và hạnh phúc - thứ mà đồng tiền không thể mua được.
Ở vị trí Á quân trong Báo cáo Hạnh phúc 2024, Đan Mạch chỉ sau Phần Lan một khoảng cách không đáng kể với tổng điểm chênh lệch rút ngắn hơn so với năm 2023. Điểm chung của hai quốc gia này là đều có hệ thống phúc lợi xã hội tuyệt vời.
Nếu bị mất việc ở Đan Mạch, bạn sẽ được nhận trợ cấp thất nghiệp. Bạn có thể bị bệnh mà không phải lo lắng về việc chi trả hóa đơn hoặc chất lượng chăm sóc y tế. Bạn có thể nghỉ làm cả năm để chăm sóc con nhỏ sau sinh và sau đó quay trở lại làm việc, sử dụng dịch vụ chăm sóc trẻ em được Nhà nước tài trợ 75%. Giáo dục là miễn phí, sinh viên đại học được Nhà nước trợ cấp chi phí sinh hoạt hàng tháng. Có nhà ở xã hội, quyền phá thai và tổ chức Công đoàn mạnh đến mức không cần đến quy định mức lương tối thiểu toàn quốc.
Niềm tin vào cơ quan công quyền chuyển thành một xã hội của sự tin cậy. Niềm tin lớn đến mức nhà trẻ không có khóa cửa. Trẻ em ngủ trưa trong xe đẩy để ngoài trời. Sân chơi của trường học mở cửa cho công chúng và trẻ em từ 9 tuổi có thể tự đi đến trường.
Gia đình cũng rất quan trọng đối với người Đan Mạch. Họ coi trọng sự gắn kết gia đình, cảm giác gần gũi gia đình được coi là một phần của khái niệm "hygge" ở nước này - được định nghĩa là khoảng thời gian thân mật bên những người yêu thương. Một khái niệm quen thuộc và phổ biến khác đó là "fælles" với ý nghĩa chia sẻ.
Điều đặc trưng trong tính cách của người Đan Mạch cần được nhắc đến đó là đức tính khiêm tốn. Họ tâm niệm một quy tắc xã hội bất thành văn được gọi là Luật Jante - một khái niệm được tuân thủ trên khắp xứ Scandinavia - rằng các cá nhân không nên đánh giá quá cao bản thân. Lối ăn nói nhẹ nhàng, khiêm tốn được đề cao. Đối với khát vọng quốc gia cũng vậy, người Đan Mạch không cần điểm số để chứng tỏ họ đang làm tốt bởi điều đó đã rất rõ ràng.
Các nhà từ điển học vài năm trước đã bình chọn từ “pyd” là từ khóa yêu thích của người Đan Mạch. Ý nghĩa rằng, “Đừng bận tâm, mọi chuyện đều có thể xảy ra” và thường được nói đi kèm với cử chỉ nhún vai nhẹ và thoáng mỉm cười. Thái độ bình thản này cho phép người Đan Mạch chấp nhận vị trí thứ hai mà không quá bận tâm về điều đó.
