Ý định kiện ngược nhắm vào ngư dân và Bộ NNPTNT mà Cty TNHH Đại Nguyên Dương “bắn tiếng” cách đây không lâu có dấu hiệu bất thành. Thay vì “sửa chữa như mới 100%”, nay Cty Đại Nguyên Dương chỉ phải sơn phủ vỏ tàu, khắc phục chi tiết bị hư hại.
“Ngòi nổ” được vô hiệu theo hướng nhà chức trách hạ quyết tâm, doanh nghiệp giảm tổn thất còn ngư dân thì buông xuôi, chấp nhận xa rời mục tiêu kỳ vọng.
Thép đạt hay không đạt chuẩn đều gỉ sét như nhau
Mấu chốt làm xoay chuyển cục diện là kết quả đánh giá từ 2 chuyên gia độc lập: PGS-TS Đặng Vũ Ngoạn (chuyên ngành vật liệu kim loại - luyện kim, nguyên cán bộ giảng dạy Đại học Bách khoa TP.Hồ Chí Minh) và đồng nghiệp ông ở Hội Đúc - Luyện kim TP.Hồ Chí Minh: PGS-TS Hoàng Trọng Bá. Hai nhà khoa học khuyến cáo: Hàm lượng mangan (Mn) thấp là “có thể chấp nhận được”, “không hề ảnh hưởng đến tính ăn mòn (tính bị gỉ sét) của vỏ tàu”!
Trở lại diễn biến vụ việc: Ở các đợt giám định trước, phát hiện hàm lượng Mn vỏ tàu thấp hơn quy chuẩn QCVN 21:2010/BGTVT từng gây ra sóng gió. Việc thi công tàu cá 67 bằng thép Trung Quốc không đạt chuẩn của Đại Nguyên Dương được xem như bằng chứng về thói làm ăn gian dối và là nguyên nhân chính khiến những con tàu đồ sộ hàng chục tỉ đồng vừa hạ thủy đã mòn mục, gỉ sét.
Đó là lý do khiến UBNB tỉnh Bình Định (được Bộ NNPTNT ủng hộ) yêu cầu Cty TNHH Đại Nguyên Dương lột bỏ thép Trung Quốc, thay thế bằng thép Hàn Quốc, Nhật Bản “như ràng buộc của hợp đồng” (thực ra là bản khái toán giá thành do Cty CP Thiết kế và Dịch vụ kỹ thuật tàu thủy Việt - Hàn lập).
Đánh giá của 2 chuyên gia thuộc Hội Đúc - Luyện kim TP.Hồ Chí Minh đã đưa câu chuyện rẽ sang hướng khác. Báo cáo của PGS Đặng Vũ Ngoạn mô tả tình trạng 4 con tàu BĐ 99027TS (của ông Trần Minh Vương), BĐ 99179TS (Mai Văn Chương), BĐ 99004TS (Nguyễn Văn Lý), BĐ 99567TS (Nguyễn Văn Mạnh) như sau: Tất cả đều gỉ sét nặng; mối hàn xù xì, không được làm sạch vỉa và làm nhẵn đường hàn; 1 tàu bung mối hàn (khoảng 1m) đã được hàn lại; sơn phủ không bảo đảm chất lượng, bong rộp rất nhiều vị trí.
Dẫn tiêu chuẩn thép cấp A của Nga, Trung Quốc, Mỹ..., ông Ngoạn nhận xét: Không có quy định chặt chẽ nào về thành phần Mn, “ví dụ, theo tiêu chuẩn Mỹ ASTM A36-04, với độ dày tấm thép nhỏ hơn 20mm thì không quy định thành phần Mn”.
Đối chiếu chứng thư giám định của Vinacontrol, “tài liệu trong, ngoài nước” và đặc biệt là thực tế hiện trường (“thép đạt thành phần hóa học và không đạt thành phần hóa học đều bị gỉ sét như nhau”)..., chuyên gia “39 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vật liệu kim loại và luyện kim” nhận định: “Vỏ tàu do Cty Đại Nguyên Dương đóng han gỉ nhiều, nguyên nhân chủ yếu không phải do vật liệu mà do không có biện pháp bảo vệ theo quy định, bao gồm bảo vệ điện hóa và sơn phủ”. Tương tự, PGS Hoàng Trọng Bá kết luận: “Tàu bị gỉ là do quá trình xử lý chống ăn mòn không hợp lý chứ không phải do Mn thấp”.
Hạn chót: 27.9
Được yêu cầu “có ý kiến” về bản báo cáo của chuyên gia, ngư dân Nguyễn Văn Mạnh ngơ ngác: “Nói sao nghe vậy chứ chúng tôi biết gì? Điều đáng quan tâm là con tàu có bền chắc sau 15-20 năm nữa hay không?”. Ông Mạnh lúc đầu đòi bảo lưu thỏa thuận giũa các bên theo chỉ đạo của tỉnh, tức thay vỏ thép, nhưng rồi cũng ngao ngán buông xuôi, chấp nhận sơn phủ. Chủ tàu Mai Văn Chương, Trần Minh Vương thì trông chờ một phương án sửa chữa “có lịch trình rõ ràng, chi tiết, tiến độ đủ nhanh để kịp ra khơi trước mùa mưa bão”. “Phải bồi thường tổn thất cho thời gian nằm bờ quá lâu” - ông Chương khẩn thiết.
Giám đốc Cty TNHH Đại Nguyên Dương Nguyễn Xuân Nguyên giải thích lý do “đưa quân vào lại rút quân ra”: “Chủ tàu không chấp nhận chủng loại sơn chúng tôi đề nghị. Thời tiết lại thất thường. Nhân công từ Nam Định vô bị dân địa phương cản trở, ném đá...”. Ông quả quyết, nếu mọi rào cản được khai thông, Đại Nguyên Dương chỉ cần 15 ngày để hoàn tất việc khôi phục chất lượng 5 con tàu.
Giải đáp băn khoăn về tuổi thọ nhóm tàu, ông Nguyễn Văn Cường (Trung tâm Đăng kiểm tàu cá) liệt kê danh mục 9 nội dung “cần khắc phục phần vỏ”. “Cũng như xe Honda, thường xuyên bảo dưỡng, dầu nhớt đúng quy trình thì tàu hoạt động lâu dài, ổn định. Đăng kiểm không thể nói chính xác là dùng được bao nhiêu năm” - ông Cường nhắn nhủ. Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ Hà Ngọc Tân thận trọng: “Ý kiến chuyên gia chưa ổn về pháp lý. Đấy chỉ là nhận định cá nhân. Con dấu Hội Đúc - Luyện kim TP.Hồ Chí Minh chỉ có giá trị chứng nhận chữ ký. Tiêu chuẩn Âu - Mỹ để tham khảo mà thôi. Sản phẩm Việt Nam phải áp dụng quy chuẩn Việt Nam”.
Giám đốc Sở NNPTNT Bình Định Phan Trọng Hổ trấn an: “Chúng tôi đề nghị Tổng cục Thủy sản thẩm định kết luận của chuyên gia. Tổng cục giao Trung tâm Đăng kiểm tàu cá nên ý kiến Trung tâm là quan điểm cơ quan có thẩm quyền”. Trước đó, ngày 5.9 Giám đốc Đào Hồng Đức ký văn bản 163/TTĐK-VP cho biết, Trung tâm Đăng kiểm tàu cá “thống nhất với kết luận của chuyên gia vật liệu PGS-TS Đặng Vũ Ngoạn và PGS-TS Hoàng Trọng Bá”.
Ông Hổ “chốt”: “Chậm nhất, đến 27.9, việc sửa chữa của Đại Nguyên Dương phải hoàn tất. Đề nghị chủ tàu có đơn xác nhận việc chọn lựa chủng loại sơn, đơn yêu cầu chuyển đổi thiết kế từ nghề lưới vây sang lưới chụp”...
