Những lần tăng giá điện
Điện là một mặt hàng đặc thù và rất quan trọng đối với nền kinh tế cũng như sinh hoạt của nhân dân, do đó, thông tin về việc điều chỉnh giá điện luôn được dư luận xã hội quan tâm.
Ở mỗi thời kỳ, giá bán điện bình quân sẽ được Thủ tướng quyết định với 2 văn bản bao gồm: Khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân và cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân. Những quyết định trên đều căn cứ và tuân thủ theo Luật giá và các Nghị định của Chính phủ.
Ngày 3.2, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã ký quyết định về khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân mới với mức tối thiểu là 1.826,22 đồng và tối đa là 2.444,09 đồng một kWh.
So với Quyết định 34/2017, mức giá bán lẻ điện bình quân tối thiểu tăng 220 đồng/kWh (mức giá cũ là 1.606,19 đồng/kWh), tăng 13,7%; mức giá bán lẻ điện bình quân tối đa tăng 538 đồng/kWh (mức giá cũ là 1.906,42 đồng/kWh), tăng 28,2%.
Khung giá bán lẻ điện bình quân là mức sàn và trần để Chính phủ quy định giá bán lẻ điện bình quân. Việc điều chỉnh khung này chưa làm thay đổi ngay giá điện bán lẻ sinh hoạt và sản xuất kinh doanh.
Khung này cùng với kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện 2022 sẽ là cơ sở để Bộ Công Thương ra quyết định về giá bán lẻ điện bình quân sẽ áp dụng năm nay.
Giá bán lẻ điện bình quân đã có 10 lần điều chỉnh tăng trong 10 năm (giai đoạn 2009 - 2019). Trong đó, năm 2009 giá bán lẻ điện bình quân là 948,5 đồng/kWh, sau đó tăng lên 1.058 đồng/kWh vào năm 2010.
Năm 2011, giá điện tăng từ 1.058 đồng/kWh lên 1.220 đồng/kWh. Cũng trong năm 2011, giá bán lẻ điện bình quân tăng từ 1.220 đồng/kWh lên 1.304 đồng/kWh. Năm 2012 giá bán lẻ điện tăng từ 1.304 đồng/kWh lên 1.369 đồng/kWh (lần 1) và tăng lên 1.437 đồng/kWh (lần 2).
Giá điện tăng tiếp lên 1.720 đồng/kWh vào năm 2018 và lên tới 1864 đồng/kWh vào năm 2019.
Giá điện Việt Nam ở mức nào so với thế giới?
Thống kê cho thấy, tính đến tháng 10.2022, giá điện tại Italy là 211,2 Euro/kWh (khoảng 5.714 đồng/kWh). Kế đến là Pháp là 178,9 Euro/kWh (khoảng 4.847 đồng/kWh); Đức là 157,8 Euro/kWh (khoảng 4.278 đồng/kWh); Tây Ban Nha là 127,22 Euro/kWh (khoảng 3.439 đồng/kWh) và tại Vương quốc Anh là 136,60 Euro/kWh (khoảng 3.710 đồng/kWh).
Tại Châu Á, giá điện ở Hàn Quốc là 228,96 Won/kWh (khoảng 4.287 đồng/kWh). Còn tại Thái Lan, giá điện sinh hoạt đã tăng lên 4,72 baht/kWh (khoảng 3.273 đồng/kWh) từ tháng 9.2022.
Theo một thống kê của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), năm 2021, theo Quyết định số 648 ngày 20.3.2019 của Bộ Công Thương, giá bán lẻ điện bình quân là 1864,44 đồng/kWh (cũng tương đương mức 0,083 USD/kWh), tức là tương đương khoảng 66% so với mức giá điện trung bình của thế giới và ở mức trung bình thấp so với giá điện bình quân của thế giới (101/147).
Trong khu vực ASEAN, Việt Nam đang là quốc gia có mức giá điện bình quân thấp so với hầu hết các quốc gia trong khu vực. Thậm chí, giá bán lẻ điện của Việt Nam hiện nay chỉ bằng 51% so với Philippines - quốc gia có giá điện cao nhất khu vực (0,172 USD/kW).
Theo đánh giá, trong ASEAN, Lào là nước có giá điện thấp nhất khu vực, tuy nhiên, quốc gia này có tới 70% điện năng sản xuất từ thủy điện (giá rẻ) và khoảng 25% từ nhiệt điện than.
Những yếu tố liên quan đến giá điện
Về nguyên tắc, giá điện được tính toán trên cơ sở chi phí của các thông số đầu vào gồm 4 khâu chính: Phát điện, truyền tải điện, phân phối - bán lẻ điện, điều hành - quản lý ngành và dịch vụ phụ trợ hệ thống điện.
Tuy nhiên, cũng có nhiều yếu tố liên quan có tác động lên giá điện vì để có thể sản xuất và cung ứng điện cần số vốn đầu tư lớn cho hệ thống nguồn và lưới điện, cũng như các dịch vụ liên quan.
Xét 1 cách tổng thể, Việt Nam vẫn là quốc gia đang phát triển, nhu cầu sử dụng điện tăng cao hơn tăng trưởng GDP. Tính chung cả giai đoạn điện thương phẩm tăng trên 10%/năm. Cụ thể, năm 2009, điện thương phẩm đạt 74,76 tỉ kWh thì năm 2019, tổng điện thương phẩm đạt 209,42 tỉ kWh.
Để đáp ứng nhu cầu điện cho nền kinh tế và sinh hoạt của nhân dân, tổng mức đầu tư xây dựng hệ thống điện trong giai đoạn này liên tục tăng.
Báo cáo của EVN cũng cho thấy, tính đến cuối năm 2021, tổng công suất lắp đặt nguồn điện toàn hệ thống đạt 76.620 MW.
Trong đó, tổng công suất các nguồn điện năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) là 20.670MW (tăng 3.420MW so với năm 2020) và chiếm tỉ trọng 27%. Quy mô hệ thống điện Việt Nam đã vươn lên đứng đầu khu vực ASEAN về công suất nguồn điện.
