Nên bỏ quy định bồi thường quyền sử dụng đất “bằng lợi ích vật chất khác”
Ông Nguyễn Văn Chí - Chủ tịch LĐLĐ huyện Bình Chánh đề nghị: Cần bổ sung vào quy định Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng cần có việc thu hồi đất để xây dựng nhà ở xã hội cho NLĐ ở ngoài các KCN thuê hoặc mua. Vì hiện nay nhiều doanh nghiệp có đông lao động nhưng không nằm trong KCN. Trong khi đó, chủ trương xây dựng nhà ở xã hội cho CN thuê, mua được đề cập nhiều, nhưng thực hiện chưa được bao nhiêu, trong đó có nguyên nhân việc thu hồi đất còn gặp nhiều khó khăn, giá đất cao.
Đồng tình ý kiến này, ông Dương Văn Thuận - Trung tâm Tư vấn pháp luật LĐLĐ TPHCM - cho rằng, cần bổ sung thêm việc Nhà nước bổ sung việc thu hồi đất để thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ NLĐ như khu vui chơi, giải trí, nhà giữ trẻ… cũng là dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Cùng với đó, cần bỏ quy định “bồi thường quyền sử dụng đất bằng lợi ích vật chất khác” khi Nhà nước thu hồi đất, vì quy định như vậy thì rất trừu tượng và rất khó thực hiện trong thực tiễn. Chưa kể, chính trong dự thảo quy định về nguyên tắc bồi thường về đất là việc Nhà nước bồi thường bằng việc giao đất hoặc bằng tiền, chứ không quy định bằng lợi ích vật chất khác.
Nhiều ý kiến cũng đề nghị cân nhắc thận trọng quy định “thu hồi đất ở chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành bố trí tái định cư” vì thực tiễn thời gian qua chưa đáp ứng được quy định này dù cũng được quy định trong Luật Đất đai hiện hành. Thậm chí, nhiều người bị thu hồi đất đã bàn giao nhà, đất nhưng chưa được bố trí tái định cư, cuộc sống không tốt hơn cả về vật chất lẫn môi trường sống như trước khi bị thu hồi đất. Do đó, cần cân nhắc quy định trong dự thảo vì nếu không thực hiện được thì lại rất khó cho chính quyền địa phương khi vận động người dân có đất bị thu hồi.
Duy trì giải quyết tranh chấp đất đai bằng cả tòa án và hòa giải
Một vấn đề được nhiều đại biểu thảo luận, cho ý kiến là quy định về giải quyết tranh chấp đất đai. Theo quy định hiện hành, có 2 cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai, nếu đất đã có giấy tờ thì khởi kiện ra Tòa án giải quyết; đất chưa có giấy tờ thì UBND thụ lý giải quyết. Trong dự thảo lần này bỏ đi cơ chế UBND giải quyết mà chỉ có Tòa án giải quyết.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc quy định như thế là dồn việc cho tòa án, trong khi tòa án hiện nay đã quá tải, nhiều vụ án tồn đọng, chưa được xét xử kịp thời. Ngoài ra, UBND là cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hiểu rõ nguồn gốc đất, quá trình sử dụng đất, nếu giải quyết tranh chấp tại UBND thì đơn giản hơn, linh hoạt hơn và người tranh chấp không phải đóng án phí, còn giải quyết tranh chấp thông qua Tòa án thì phải đóng án phí 5% tổng giá trị tài sản có tranh chấp. Chưa kể, nếu bỏ đi cơ chế UBND giải quyết tranh chấp thì Điều 225 của dự thảo sẽ trái với quy định trong Luật Hòa giải ở cơ sở 2013. Từ đó, nhiều ý kiến cho rằng, nên duy trì cả hai cơ chế giải quyết tranh chấp là tại tòa án và UBND và người dân có quyền lựa chọn, chứ không bắt buộc phải qua tòa án.
Đại diện một số đơn vị sự nghiệp tham gia hội nghị thì băn khoăn về quy định người nhận quyền sử dụng đất trong dự thảo chưa đề cập đến đơn vị sự nghiệp công tự đảm bảo chi thường xuyên, một phần chi thường xuyên và do Nhà nước đảm bảo toàn bộ chi thường xuyên (đơn vị sự nghiệp thuộc nhóm 2, 3, 4 theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP).
Bên cạnh đó, chưa quy định cụ thể nhóm nào trong đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ theo Nghị định 60/2021/NĐ-CP sẽ được thuê đất hoặc giao đất không thu tiền sử dụng đất. Đây là nội dung chưa rõ trong Luật Đất Đai 2013 nên ảnh hưởng đến công tác xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của một số đơn vị sự nghiệp thuộc LĐLĐ TPHCM.
Bà Trần Thị Diệu Thúy - Chủ tịch LĐLĐ TPHCM - cho biết, sẽ tiếp thu, chọn lọc các ý kiến đóng góp xác đáng, phù hợp với quy định chung để tổng hợp báo cáo với các cơ quan chức năng có thẩm quyền xem xét, sửa đổi.
