Hiện nay, có hơn 10% nữ phụ nữ sau tuổi dậy thì bị thống kinh đến mức phải dùng thuốc giảm đau. Trong đông y gọi đau bụng kinh là chứng thống kinh. Bệnh liên quan đến các bất ổn về huyết, cơ quan điều phối huyết là tạng can; cơ quan sinh huyết là tạng tỳ, thận; do thấp nhiệt ứ trệ, do đàm thấp...
Ích mẫu, ngải cứu, hương phụ (củ gấu, cỏ cú) là những vị thuốc nam quý trong điều trị các thể đau bụng kinh. Với ích mẫu, ngải cứu có thể dùng ở dạng tươi hoặc khô; riêng hương phụ phải dùng loại đã được chế.
Có thể áp dụng các cách sau để ngừa và trị chứng thống kinh:
Trà ích mẫu, ngải cứu: 10g ích mẫu, 6g ngải cứu, 15g đường đỏ. Hãm nước sôi 15 phút, uống ấm mỗi ngày, liên tục từ 7-10 ngày trước kỳ kinh. Để giảm tính đắng của thuốc, nếu không muốn dùng đường thì kết hợp với 12g táo đỏ, 10g long nhãn, 6g kỷ tử; giúp bổ khí huyết, bổ âm, an thần, ngủ ngon.
Trứng chưng/chiên lá ngải: 2-3 quả trứng gà, 30-50g lá ngải tươi (tùy khả năng ăn vị đắng của mỗi người). Lá ngải rửa sạch, xắt nhuyễn, đánh đều với trứng, nêm một ít nước mắm/muối, tiêu, dầu ăn rồi chưng cách thủy hoặc chiên. Ăn liên tục nhiều ngày trước kỳ kinh.
Ích mẫu, ngải cứu nấu trứng gà: ích mẫu 30g, ngải cứu 12g, trứng gà 2 quả. Cho các vị thuốc vào nấu chung với trứng gà. Khi trứng chín, bóc bỏ vỏ, dùng tăm xăm nhiều lỗ trên bề mặt trứng, cho vào nồi thuốc nấu để thuốc thấm vào trứng, sau đó ăn trứng, uống nước thuốc, bỏ bã. Dùng liên tục bảy ngày trước kỳ kinh, ngày dùng một lần.
Canh thịt heo ích mẫu: 200g thịt heo nạc, 30g ích mẫu, 6g đào nhân, 12g tô mộc, 100g đậu đen. Thịt heo thái miếng nhỏ, cùng cho các vị thuốc vào nấu đến khi thịt chín nhừ, nêm vừa ăn. Ăn thịt, uống nước, trước kỳ kinh.
Gà tiềm ích mẫu/ngải cứu: 250g thịt gà (chọn gà mái), 40g ích mẫu (hoặc 12g ngải cứu), cùng cho vào hầm đến khi gà mềm, nêm vừa ăn. Ăn khi còn nóng, mỗi ngày một lần; liên tục 3-5 lần trước kỳ kinh.
Thống kinh do khí huyết kém có thể bổ sung một số vị bổ khí huyết: đương quy (12-16g), hoàng kỳ (20-30g), đảng sâm (12-16g), thục địa (16g-24g), xuyên khung (10-12g), bạch thược (10-12g)…
Song song đó nên chườm ấm vùng đau, ngâm chân nước ấm. Tự xoa bóp vùng ngực, xoa bụng dưới theo chiều kim đồng hồ cho bụng ấm lên; xoa ấm vùng lưng dưới xuống xương cụt. Nên thực hiện liên tục 7-10 ngày trước kỳ kinh.
