Có cơ chế nhưng lại chậm tiến độ
Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), khu vực ĐBSCL đang triển khai 4 dự án trọng điểm về giao thông với tổng chiều dài 355km, tổng mức đầu tư khoảng 82.871 tỉ đồng. Tổng nhu cầu đá các loại khoảng 6,6 triệu m3, đất đắp khoảng 4,7 triệu m3, cát đắp nền khoảng 53,68 triệu m3. Riêng dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn Cần Thơ - Cà Mau, tổng nhu cầu cát cho dự án khoảng 18,1 triệu m3, trong đó năm 2023 cần 9,1 triệu m3, năm 2024 cần 9,0 triệu m3.
Ông Trần Văn Thi - Giám đốc Ban Quản lý Dự án Mỹ Thuận - thông tin, tiến độ thi công cao tốc Cần Thơ - Cà Mau hiện đạt khoảng 9%, đang chậm khoảng 3 tháng, nguyên nhân là do gặp khó khăn về nguồn vật liệu, chủ yếu là nguồn cát.
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng cho hay, vấn đề vật liệu là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ các dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1.
Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng nhận định, đối với tất cả các địa phương ngoài ĐBSCL, hiện toàn bộ dự án giai đoạn 2 cơ bản không thiếu vật liệu trong năm 2023 và đầu năm 2024, nếu có thì chỉ thiếu giai đoạn sau. Về cơ chế đặc thù, các địa phương được áp dụng như nhau, thậm chí khu vực ĐBSCL còn có cơ chế mạnh hơn như nâng công suất khai thác cát thêm 50%, còn các tỉnh khác không có, tuy nhiên lại chậm tiến độ.
Bộ trưởng đề nghị các địa phương cố gắng trong tháng 9 cung ứng cát đủ 1 triệu m3; tháng 10 đủ 2,2 triệu m3 và đủ phần còn lại cho cuối năm 2023. Đồng thời, cố gắng để cấp phép khai thác cát cho các giai đoạn tiếp theo.
Vướng mắc về cơ chế giao mỏ
Hiện nay, trước cơ chế giao mỏ cát cho nhà thầu khai thác, lãnh đạo một số tỉnh tại ĐBSCL có nhiều băn khoăn về vấn đề này. Theo Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp Phạm Thiện Nghĩa, từ trước đến giờ các địa phương khai thác cát thực hiện theo Luật Khoáng sản, nay lại giao mỏ cát cho nhà thầu, địa phương đặc biệt băn khoăn trong việc kiểm soát.
Đồng quan điểm, Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Nguyễn Thanh Bình cho biết, hiện tỉnh đang gặp vướng mắc về cơ chế giao mỏ. Ban đầu, tỉnh đảm bảo cung ứng đủ 9,3 triệu m3 cát cho dự án cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng đi qua tỉnh. Tuy nhiên, do có những tiêu cực liên quan nên sau khi Thanh tra Chính phủ có kết luận, địa phương đã thu hồi 6 mỏ cát.
Ông Bình thông tin, tỉnh An Giang đã có tờ trình gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, hướng dẫn để địa phương cấp lại 6 mỏ cát này phục vụ cho các tuyến cao tốc trọng điểm. Đồng thời, tỉnh cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành có liên quan thành lập tổ liên ngành cùng với các địa phương đánh giá tác động môi trường.
Chia sẻ với trăn trở của lãnh đạo các tỉnh, tại buổi làm việc với các địa phương về triển khai các dự án giao thông trọng điểm vùng ĐBSCL vào chiều 5.9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cho rằng, cần xây dựng hệ thống quan trắc, đánh giá tác động môi trường tổng thể kỹ càng làm cơ sở cấp phép khai thác mỏ cát.
“Nhà thầu nhận mỏ có thể hợp tác với doanh nghiệp có uy tín, kinh nghiệm khai thác và chịu trách nhiệm toàn diện đối với việc sử dụng nguồn vật liệu được khai thác đúng mục đích. Đồng thời, lập tổ giám sát liên ngành, không để thất thoát ra ngoài”, Phó Thủ tướng gợi ý.
Theo Phó Thủ tướng, trữ lượng các mỏ không thiếu nhưng các địa phương, nhà thầu đang thiếu sự phối hợp, chưa hiểu cặn kẽ, đầy đủ quy định pháp lý, chưa đủ năng lực đánh giá tác động môi trường đối với những mỏ lớn để đưa ra phương án khai thác phù hợp, bảo vệ môi trường, chống sạt lở.
Từ đó, Phó Thủ tướng yêu cầu các sở, ngành phải làm tốt hơn nữa vai trò tham mưu cho lãnh đạo địa phương khi vận dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép, gia hạn, nâng công suất khai thác mỏ. Đồng thời, yêu cầu trong tháng 9 này, các địa phương phải hoàn thành thủ tục, đưa những mỏ mới vào hoạt động; gia hạn, nâng công suất các mỏ hiện có hoặc đã hết hạn nhưng trữ lượng vẫn còn.
