Sau khi Công ty vàng Bồng Miêu ngưng khai thác vì hết hạn giấy phép từ 2016, rồi tuyên bố phá sản, mỗi năm chính quyền huyện Phú Ninh, tỉnh Quảng Nam chi hàng tỉ đồng bảo vệ mỏ vàng, đẩy đuổi người làm vàng trái phép. Nhưng vì mỏ chưa thực hiện đóng cửa, bàn giao nên khu mỏ này đã rơi vào thực trạng vô chủ. Từ đó, nạn khai thác trái phép tái diễn rầm rộ, ngang nhiên.
Cả ngàn người gồm dân địa phương và cả giới "anh chị" tứ xứ đổ về bòn mót, đào hầm, ngang nhiên khai thác trái phép, tranh giành lãnh địa. Thực trạng không chỉ gây thất thoát tài nguyên, mất an ninh trật tự mà còn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Chính vì vậy mà Quảng Nam đang đề xuất Trung ương được chi ngân sách để đóng cửa mỏ, bàn giao, quản lý...
Ông Hồ Quang Bửu - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, hiện đang chờ Bộ Tài nguyên - Môi trường phê duyệt kế hoạch đóng cửa mỏ. Hội đồng nhân dân tỉnh đã phê duyệt chi hơn 12 tỉ đồng để thực hiện đóng cửa mỏ, tuy nhiên vẫn phải chờ Bộ đồng ý kế hoạch cụ thể.
Công ty vàng Bồng Miêu (thuộc tập đoàn Besra) được cấp quyền khai thác trên vùng mỏ rộng 385 héc ta, trong đó có 100 héc ta hầm lò vàng tại xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh từ năm 1992 trong thời gian 25 năm, với công suất 180.000 tấn quặng/1 năm. Hàm lượng 2,8 gam vàng/ 1 tấn quặng. Tính toán, mỗi năm, Công ty này sẽ khai thác được nửa tấn vàng ròng... Nhưng, sau 25 năm khai thác, hàng tấn vàng đã xuất bán ra nước ngoài, song trong báo cáo tài chính, doanh nghiệp này liên tục bị thua lỗ. Nợ thuế, nợ bảo hiểm xã hội, nợ đối tác lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Năm 2014, Công ty vàng này bị Cục thuế Quảng Nam đã phong tỏa tài khoản để thu hồi nợ thuế. Năm 2016, hết hạn giấy phép nhưng doanh nghiệp này vẫn tiến hành khai thác chui. Cuối năm 2018, Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Nam đã có quyết định mở thủ tục phá sản đối với công ty khai thác vàng Bồng Miêu. Số nợ của công ty vàng Bồng Miêu để lại được tòa thống kê gần 1.000 tỉ đồng. Trong đó nợ thuế hơn 100 tỉ đồng.
Hậu quả và hệ lụy mà Cty vàng Bồng Miêu để lại cho vùng mỏ quá rõ, nhưng để giải quyết 1 phần vấn nạn này, Quảng Nam đề xuất chi 12 tỉ từ ngân sách để "dọn rác" cho doanh nghiệp liệu có thỏa đáng? Đối với các mỏ khai khoáng, tác động đến rừng, ảnh hưởng môi trường... đều phải bị bắt buộc nộp ký Quỹ môi trường trước khi khai thác. Được biết, theo quy định của pháp luật, Bồng Miêu phải ký quỹ này gần 20 tỉ đồng. Vì sao Quảng Nam lại cho khất nợ này suốt 25 năm qua? Bây giờ khi doanh nghiệp đóng cửa, phá sản, nợ nần chồng chất thì vì sao chính quyền lại lấy ngân sách ra để giải quyết hậu quả?
