Xe dù, bến cóc vẫn tung hoành
Tại Hà Nội, kể từ khi xe khách “trá hình” tuyến cố định xuất hiện, thị trường vận tải khách liên tỉnh xáo trộn dữ dội, nhiều doanh nghiệp (DN) làm ăn chân chính bị dồn ép đến sụp đổ hoặc buộc phải cuốn theo cuộc đua lách luật, phá luật để tồn tại. Hầu hết bến xe lớn trên địa bàn thành phố dần đuối sức do xe bỏ bến ngày càng nhiều, lượng khách sụt giảm mạnh.
Theo ghi nhận của Lao Động, hàng loạt xe hợp đồng Limousine vẫn liên tục ra vào đón trả khách từ các tỉnh phía Bắc đến Hà Nội. Những nhà xe này tự lập “bến cóc” ở công viên, rạp xiếc… hay chính văn phòng riêng tại Hà Nội để đón trả khách. Với tần suất 1 tiếng sẽ có một chuyến, những xe này sẽ gom khách ở các “bến cóc”, sau đó đưa khách về các tỉnh như: Thái Bình, Ninh Bình, Hải Phòng, Ninh Bình, Quảng Ninh...
Một đặc điểm chung của các phương tiện hợp đồng “trá hình tuyến cố định” là, khi bị lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý đều đưa ra đủ lý do để biện minh cho hành vi vi phạm.
Chỉ tính từ đầu năm 2023 đến nay, lực lượng Thanh tra GTVT quận Cầu Giấy đã tiến hành kiểm tra, lập biên bản xử lý gần 100 trường hợp xe khách, xe hợp đồng vi phạm Luật Giao thông, phạt tiền hơn 300 triệu đồng. Ông Phan Anh Tuấn - Đội trưởng Đội Thanh tra GTVT quận Cầu Giấy - cho biết, mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm trật tự, ATGT của xe khách, xe hợp đồng hiện nay đang rất cao. Song, một số nhà xe vì lý do lợi nhuận kinh tế và nhiều lý do khác vẫn cố tình vi phạm.
Nhằm trốn tránh việc kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng, không ít trường hợp đã lợi dụng lúc giờ nghỉ, giờ thay ca, lén lút vi phạm. Thậm chí, nhiều nhà xe đã bố trí người theo dõi, báo tin về địa điểm kiểm tra, xử lý của các lực lượng chức năng, để tránh bị kiểm tra, xử lý.
Làm gì để siết chặt, dần loại bỏ xe khách trá hình?
Theo các chuyên gia giao thông, nhiều năm qua, xe khách trá hình đã dần nổi lên như một loại "hung thần" mới trong giao thông. Không chỉ chạy kiểu tùy tiện, gây mất trật tự, ATGT, xe khách trá hình còn tiềm ẩn nguy cơ rất cao xảy ra tai nạn giao thông. Tuy nhiên, vấn nạn vận chuyển khách "trá hình" nảy sinh từ chính lỗ hổng trong quản lý xe hợp đồng. Những lỗ hổng này cần sớm được bịt kín.
Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội Đỗ Văn Bằng cho biết, xe khách trá hình hoạt động mạnh nhất trên các tuyến ngắn nhưng dần dần các tuyến dài như: Nghệ An, Quảng Bình, Tây Nguyên… cũng đang chuyển dịch từ trong bến ra đường phố đón trả khách. Nhưng các xe đi trùng tuyến từ bến Nước Ngầm thì lâm cảnh cầm cự, ăn đong.
Theo ông Bằng, xe khách trá hình đã trở thành trào lưu, là con đường kiếm tiền rộng mở đối với nhiều DN, cá nhân. Chỉ cần xin chiếc phù hiệu, làm khống bản danh sách khách theo xe, rồi ung dung hoạt động. Còn những doanh nghiệp vẫn tiếp tục bám trụ trong các bến xe, kinh doanh xe khách liên tỉnh đúng quy định thì trầy trật, teo tóp dần.
Hiện nay, kinh doanh vận tải hợp đồng được thực hiện chủ yếu dựa trên hợp đồng vận chuyển ký kết giữa bên vận tải và hành khách. Các xe hiện nay đang vận dụng điều này để hợp thức hóa việc đón bắt, gom khách dọc đường. Lỗ hổng có thể xuất hiện ở khâu lập hợp đồng vận chuyển, tuy nhiên người dân càng ngày càng muốn thuận tiện, đơn giản, nhanh gọn nên rất khó đưa ra các quy định chặt chẽ.
Chuyên gia giao thông Đại học GTVT, GS-TS Từ Sỹ Sùa cho rằng, bây giờ chúng ta phải phân định lại, siết chặt các điều kiện kinh doanh vận tải bằng ôtô. Bên cạnh đó, cần nâng cao chất lượng dịch vụ, phải lấy hành khách là trung tâm. Để hành khách có quyền phán quyết, có quyền lựa chọn sử dụng dịch vụ.
Trong đó, phải quyết liệt trong kiểm tra, giám sát và ứng dụng công nghệ, đặc biệt, Bộ GTVT và những cơ quan chức năng phải sớm vào cuộc đề xuất, chỉnh lý quy định pháp lý, từ vấn đề đảm bảo ATGT đến cạnh tranh trong hoạt động vận tải.
Phó Giám đốc Sở GTVT Hà Nội Đào Việt Long thì nhấn mạnh, các doanh nghiệp kinh doanh xe khách liên tỉnh phải tự vực mình lên, trở thành đối trọng với xe trá hình, tự cứu lấy mình. Người dân cần nâng cao ý thức, không tiếp tay cho vi phạm.
Đưa ra giải pháp, ông Long nêu rõ, cần hoàn thiện quy định quản lý, giám sát đối với xe ôtô kinh doanh vận chuyển khách, trong đó có loại hình xe hợp đồng. Bộ GTVT cần nâng cấp hệ thống quản lý dữ liệu giám sát hành trình để Sở GTVT các địa phương có thể trích xuất, giám sát việc thực hiện quy định không vượt quá 30% tổng số chuyến trùng lặp điểm đầu cuối trong tháng đối với mỗi xe hợp đồng. Thứ hai, tăng cường năng lực cho hệ thống vận tải khách liên tỉnh, đáp ứng tốt nhu cầu của nhân dân. Thứ ba, xử phạt nghiêm minh, toàn diện vi phạm của xe khách trá hình.
