Cụm công nghiệp mà ngỡ khu dân cư, khu biệt thự
Thôn Minh Khai (thị trấn Như Quỳnh, Văn Lâm, Hưng Yên) từ lâu đã có biệt danh là "thủ phủ" tái chế rác bởi là điểm đến lớn nhất của rác thải nhựa, nilon phế liệu trên cả nước. Cả thôn có 1.000 hộ thì có tới khoảng 500 hộ làm nghề tái chế nilon rác, tái chế nhựa.
Nhằm giải quyết vấn đề ô nhiễm làng nghề, cụm công nghiệp làng nghề Minh Khai đã được thành lập với diện tích hơn 28 ha. Hầu hết các hộ sản xuất nhỏ lẻ trong làng nghề đã ra sản xuất tập trung tại cụm công nghiệp này hơn 10 năm nay.
Tuy vậy, có mặt tại đây vào những ngày cuối năm 2022, chúng tôi không khỏi bất ngờ nghĩ đây là khu dân cư chứ không phải là cụm công nghiệp làng nghề - nơi vốn dĩ chỉ được cấp phép xây dựng nhà xưởng để sản xuất.
Bằng mắt thường cũng dễ dàng nhận ra những căn nhà 3 - 4 tầng kiên cố giống hệt nhà ở mọc lên san sát. Thậm chí, chủ một khu đất còn biến nhà xưởng thành nơi mở cửa hàng kinh doanh dịch vụ spa, làm đẹp.
Một số chủ xưởng sản xuất trong cụm công nghiệp làng nghề Minh Khai cho biết, dù biết đất ở cụm công nghiệp không được cấp phép xây dựng làm nhà ở hay kinh doanh dịch vụ nhưng vẫn làm là bởi “thấy xung quanh mọi người đều như vậy”.
Theo tìm hiểu của phóng viên, đã có nhiều đoàn thanh tra rà soát hoạt động xây dựng nhà ở trái phép trong cụm công nghiệp làng nghề Minh Khai nhưng không biết vì lý do gì, những căn nhà mà các hộ sản xuất dùng để ở này vẫn tồn tại mà chưa bị xử lý.
Tương tự, xã Dương Liễu (huyện Hoài Đức, TP Hà Nội) vốn là một làng nghề truyền thống sản xuất miến dong, mạch nha. Để đưa các hộ sản xuất từ khu dân cư ra nơi tập trung, từ năm 2012, cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu đã đi vào hoạt động với diện tích hơn 12ha.
Vậy nhưng, theo ghi nhận của phóng viên, tại cụm công nghiệp Dương Liễu hiện nay, nhiều công trình có kiến trúc và trang trí giống như biệt phủ đã mọc lên, không có bất kỳ dấu hiệu nào của việc sản xuất. Do không được cấp phép xây dựng nhà ở trong cụm công nghiệp nên trước mỗi công trình này đều có một tấm biển công ty, đăng ký doanh nghiệp, số điện thoại.
Đáng chú hơn, nhiều công trình còn công khai kinh doanh, quán cà phê cũng không ngần ngại trưng biển bắt mắt để thu hút khách.
Trao đổi với phóng viên, ông N.V.H (65 tuổi), chủ một cơ sở làm miến dong ở xã Dương Liễu cho biết, trong khi nhiều lô đất tại cụm công nghiệp đã mọc lên biệt phủ, thậm chí các biệt phủ này cũng bỏ hoang thì không ít hộ sản xuất miến dong trong làng không thể tham gia sản xuất tại cụm công nghiệp này do giá đất đã bị đẩy lên quá cao, 2 - 3 tỉ đồng/lô đất. Đó là chưa kể tiền xây nhà xưởng. Thậm chí, muốn mua cũng không còn đất để mua.
Nhiều hộ sản xuất làng nghề truyền thống tính thuê lại nhà xưởng tại cụm công nghiệp nhưng giá thuê ở đây cũng cao ngất ngưởng, tương đương với một số quận tại Hà Nội và cao hơn gấp rưỡi so với một số huyện ngoại thành.
Nơi vào cuộc xử lý, nơi thờ ơ
Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, ông Lê Thế Am, Chủ tịch UBND thị trấn Như Quỳnh (Văn Lâm, Hưng Yên) cho biết, cụm công nghiệp làng nghề Minh Khai do UBND huyện Văn Lâm (tỉnh Hưng Yên) và Tổng Công ty 319 (Bộ Quốc phòng) làm chủ đầu tư. Trách nhiệm về quản lý trật tự xây dựng do chủ đầu tư của cụm công nghiệp.
Phóng viên Báo Lao Động đã liên hệ với UBND huyện Văn Lâm để tìm hiểu về nguyên nhân và hướng xử lý các dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng tại cụm công nghiệp Minh Khai nhưng đến nay, sau hơn 1 tháng vẫn chưa nhận được phản hồi từ đơn vị này.
Trong khi đó, mới đây, UBND huyện Hoài Đức (TP.Hà Nội) đã vào cuộc kiểm tra và ban hành kết luận vi phạm về trật tự xây dựng tại cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu.
Nội dung bản kết luận kiểm tra nêu rõ: Tại thời điểm kiểm tra, Công ty Cổ phần Tập đoàn Minh Dương (chủ đầu tư dự án - PV) đã ký hợp đồng cho thuê 100% diện tích đất công nghiệp theo quyết định cho thuê đất của UBND TP Hà Nội.
Tuy vậy, đến nay, mới có 49/85 trường hợp đưa đất vào sử dụng theo hợp đồng thuê đất.
Trong tổng số 49 trường hợp sử dụng đất, có 43 trường hợp xây dựng công trình trong cụm công nghiệp làng nghề Dương Liễu có hành vi vi phạm trật tự xây dựng, sai so với giấy phép xây dựng, không phù hợp với quy hoạch cụm công nghiệp, như làm mái che, mái vẩy, nhà để xe, nhà bảo vệ, xây tum, vượt tầng vi phạm chiều cao…
UBND huyện Hoài Đức đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính các cơ sở trên với mức phạt 110 triệu đồng.
Chưa hết, trong số này còn có 4 trường hợp sử dụng đất không đúng mục đích (chuyển từ sản xuất công nghiệp sang kinh doanh dịch vụ) và UBND huyện Hoài Đức đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính với mức tổng phạt là 22 triệu đồng.
Trong biên bản kết luận, UBND huyện Hoài Đức đã yêu cầu các nhà đầu tư thứ cấp phải sử dụng đất được thuê đúng mục đích sản xuất công nghiệp; chấp hành nghiêm việc đầu tư xây dựng công trình theo đúng giấy phép đã được cấp; khai thác sử dụng công trình đúng công năng, mục đích sản xuất công nghiệp.
