Đền Độc Cước hay còn gọi là đền Thượng, toạ lạc trên ngọn núi Cổ Giải (hình cổ rùa), thuộc dãy núi Trường Lệ, phường Trường Sơn, TP. Sầm Sơn, Thanh Hoá.
Đền được xây dựng vào thời nhà Trần, sang đến thời nhà Lê được trùng tu, cho đến nay đã trùng tu lại nhiều lần. Hiện trạng di tích đền thờ thần Độc Cước tương đối tốt và đang được bảo tồn.
Đền Độc Cước gắn liền với sự tích vị thần cùng tên: Sầm Sơn xưa kia là một vùng biển yên bình, cuộc sống người dân ấm no, hạnh phúc. Hàng ngày, đàn ông ra biển đánh cá, đám quỷ biển xấu xí xuất hiện, chúng cướp phá, đánh giết người, nhất là phụ nữ, trẻ em.
Có một cậu bé với Tôn Uý là “Chu Văn Khoan” lớn nhanh như thổi thành một chàng trai cao to vạm vỡ có sức khỏe phi thường. Cậu đánh đuổi bọn quỷ biển, nhưng khi cậu trong bờ thì chúng phá trên biển và khi cậu ra biển khơi bảo vệ tàu thuyền và ngư dân thì đám quỷ lại hoành hành trên bờ khiến cho người dân muôn phần sợ hãi.
Để bảo vệ cho cuộc sống bình an của người dân làng chài ven biển, chàng đã lấy rìu xẻ thân mình làm đôi. Một nửa theo người dân ra khơi đánh cá, một nửa lưu lại trên hòn Cổ Giải để chống loài quỷ biển bảo vệ người dân. Bàn chân của chàng đã in sâu vào núi đá Cổ Giải truyền lại đến muôn đời.
Tin rằng đó là vị thần xuống giúp dân giải trừ tai ương, người dân Sầm Sơn lúc bấy giờ đã lập đền thờ ngay tại nơi có vết chân vị thần để lại, đặt tên đền là Độc Cước (một chân), đồng thời suy tôn thần là vị thần bảo trợ cho người dân biển.
Các pho tượng thờ trong đền vẫn được bảo tồn, thờ phụng cung kính cho đến ngày nay. Tuy nhiên, hiện có một pho tượng thần Độc Cước được làm bằng đồng ngay dưới chân đền đang dãi dầu mưa gió.
Pho tượng này phát lộ khi động Thủy Cung đầu tư xây dựng từ năm 2002 dưới chân hòn Độc Cước tại phường Trường Sơn, thị xã Sầm Sơn bị phá dỡ.
Động thuỷ cung trên được cho là đã xây dựng ngay trên chính bàn chân của Thần Độc Cước.
Đến năm 2017, động được một doanh nghiệp khác phá dỡ, giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, dù đã huy động máy móc hiện đại phá dỡ hầu hết các hạng mục, nhưng pho tượng thần từ đó vẫn phơi sương gió cho đến tận nay.
