Thưa ông, được biết nhiều năm qua, Hội An luôn nhận được nhiều sự đồng hành, hỗ trợ, giúp đỡ của các tổ chức quốc tế, ông có thể chia sẽ một số câu chuyện xung quanh vấn đề này?
- Từ những năm 80 của thế kỷ trước đến nay, Hội An đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của rất nhiều tổ chức quốc tế trên thế giới. Ngay những năm 80, đoàn công tác của các chuyên gia Ba Lan đã đến công tác tại Hội An. Tại đây, các chuyên gia thu thập dữ liệu, vẽ lại kiến trúc khu phố cổ... Chính sự hỗ trợ này đã giúp địa phương có đánh giá chính xác hơn về giá trị khu phố cổ, làm thay đổi nhận thức của địa phương... Sự kiện này có thể được gọi là lần đầu tiên chúng ta phát hiện ra giá trị của đô thị cổ Hội An. Năm 1985, một hội thảo khoa học quốc gia đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề được phát hiện này.
Năm 1989, Hội An nhận được sự quan tâm của Chính phủ Nhật Bản tổ chức và nghiên cứu nhiều vấn đề tại phố cổ Hội An. Đến tháng 3.1990, một hội thảo khoa học quốc tế đã diễn ra với sự tài trợ kinh phí của Chính phủ Nhật Bản. Từ đó đến nay, Hội An liên tục nhận được sự hỗ trợ của nhiều quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản như JICA, một số trường đại học...
Có ý kiến cho rằng "của cho không bằng cách cho", ông có thể chia sẻ quan điểm về vấn đề này?
- Sự hỗ trợ và giúp đỡ của tổ chức quốc tế với Hội An bao năm qua là rất quý. Họ có thể tài trợ về kinh phí nhưng quan trọng nhất là cử chuyên gia, sinh viên nghiên cứu về quần thể đi tích Hội An. Chính sự giúp đỡ tận tình, khoa học đã giúp Hội An rất nhiều trong việc thay đổi nhận thức, có một nền tảng vững chắc với rất nhiều các hồ sơ khoa học đã được nghiên cứu. Chưa hết, những sự giúp đỡ này đã mang đến lợi ích trực tiếp, tốt hơn cho cộng đồng, đặc biệt là thay đổi nhận thức của cộng đồng. Qua các đoàn công tác của các chuyên gia, chúng tôi học tập được rất nhiều những kinh nghiệm của những người chuyên môn để có những tư duy khoa học nhất...
Theo ông, lý do nào khiến cho Hội An nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ của các tổ chức quốc tế?
- Theo tôi, đâu tiên là chương trình hợp tác của Nhà nước, Chính phủ Việt Nam với các nước trên thế giới. Tiếp đến, có thể khẳng định môi trường của Hội An rất "sạch". Chưa hết, cách hỗ trợ, giúp đỡ của các tổ chức quốc tế là rất khoa học.
Các tổ chức quốc tế, họ có hỗ trợ Hội An kinh phí, cử cả chuyên gia, tình nguyện viên, giúp đỡ, nghiên cứu tại Hội An. Nói chung là có nhiều cách hỗ trợ, giúp đỡ, từ nhân lực và vật lực để hiệu quả nhất.
Như mới đây, Chính phủ Nhật Bản tài trợ vốn kinh phí hơn 200 tỉ đồng giúp Hội An thực hiện dự án về cải thiện môi trường nước Chùa Cầu. Dự án này có đơn vị tư vấn, thi công đều đến từ Nhật Bản. Hay nhiều dự án tài trợ khác, các tổ chức quốc tế hỗ trợ trực tiếp đến người dân sau khi được giới thiệu từ chính quyền địa phương trong bảo tồn di sản. Từ đó, họ trực tiếp ký hợp đồng thi công, họ nghiệm thu công trình và trực tiếp chi tiền...
Hiện tại, Hội An đang xây dựng một đề án trình Chính phủ, để xin một cơ chế ưu tiên giống như một số địa phương khác trong cả nước. Rõ ràng, thực trạng giữa bảo tồn và phát triển luôn là một thách đối với Hội An trong tương lai.
