Những dấu chân lịch sử
10 năm sau, Điện Biên đã có nhiều thay đổi, người cựu chiến binh già năm xưa, có lẽ cũng đã “hội tụ với anh em dưới kia” – như lời ông nói nhưng hào khí Điện Biên Phủ vẫn còn đó như một minh chứng về khát vọng, tự do của mỗi con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam.
Công tác ở Báo Lao Động, tôi có thói quen tìm hiểu đóng góp của tổ chức Công đoàn và lực lượng công nhân vào những sự kiện quan trọng của lịch sử cách mạng Việt Nam. Với chiến thắng Điện Biên Phủ thì vai trò của người công nhân, lao động như thế nào? Cũng thật may mắn và tình cờ khi tham gia Ban tổ chức cuộc thi "sáng tác văn học về đề tài Công nhân, công đoàn" tôi biết, nhà văn Nguyễn Văn, tên thật là Nguyễn Văn Thởn, sinh năm 1937, từng làm Phó Thư ký Liên hiệp Công đoàn tỉnh Bắc Thái (tương đương Phó chủ tịch LĐLĐ tỉnh).
Nhà văn Nguyễn Văn cung cấp một số tư liệu quý về đóng góp của người công nhân trong chiến dịch Điện Biên Phủ: “Trong kháng chiến, công tác giao thông, vận tải có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Do đó, ngay từ đầu năm 1948, Liên hiệp Công đoàn tỉnh Thái Nguyên thành lập các đoàn vận tải ở hầu hết các huyện. Huyện Đồng Hỷ có Công đoàn vận tải xe thồ gồm các phân đoàn Cao Ngạn, Túc Duyên, Phúc Trìu... với tổng số khoảng 1.500 xe và người. Công đoàn vận tải Phú Lương có các phân đoàn Mỏ Cẩm, Hợp Thành, Giang Tiên, tổng số khoảng 200 xe đạp, 25 xe trâu. Công đoàn huyện Đại Từ có Phân đoàn vận tải gồm 40 người với phương tiện xe đạp và xe trâu kéo. Công đoàn huyện Định Hóa có Phân đoàn vận tải khoảng 40 người. Ngoài ra, Liên hiệp Công đoàn tỉnh còn có 2 đơn vị trực thuộc khác là Trạm Vận tải goòng cầu Gia Bẩy và Trạm Vận chuyển Hà Hội - Khu 3 - Việt Bắc.
Trong chiến cuộc Đông - Xuân 1953 - 1954, đỉnh cao là Chiến dịch Điện Biên Phủ, việc cung cấp tiếp tế lương thực, thực phẩm, vũ khí, quân tư trang cho hàng vạn cán bộ, bộ đội thuộc các đơn vị chủ lực chiến đấu xa hậu phương trong một thời gian dài được đặt ra thành một vấn đề mang tầm chiến lược. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nói: “Trên mặt trận Điện Biên Phủ, vấn đề đảm bảo cung cấp lương thực, đạn dược là nhân tố vô cùng quan trọng, quan trọng không kém vấn đề chiến thuật; khó khăn về cung cấp quả thực không kém khó khăn về tác chiến. Tình hình cung cấp khẩn trương từng ngày, từng giờ, không kém tình hình chiến đấu”.
Tỉnh Thái Nguyên là một trong những nơi tập kết các đội dân công, hàng hóa để phân phối ra mặt trận. Với vị trí trọng yếu này, Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên đã tập trung sự chỉ đạo và huy động nhân dân toàn tỉnh tham gia mọi mặt công tác phục vụ chiến dịch. Hầu hết cán bộ chủ chốt của Liên hiệp Công đoàn tỉnh được điều động phụ trách các mặt công tác trong Hội đồng Cung cấp tiền phương của tỉnh. Đồng chí Hoàng Mạnh Chính - Ủy viên Ban Chấp hành Công đoàn Thái Nguyên, được cử làm Trưởng ban Điều vận của tỉnh. Nhiệm vụ của Ban Điều vận là tổ chức lực lượng và huy động các phương tiện vận tải để thực hiện các kế hoạch cung cấp phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ. Phong trào công nhân và hoạt động Công đoàn trong thời gian này tập trung toàn bộ lực lượng hưởng ứng các đợt thi đua Tất cả cho tiền tuyến! Tất cả để chiến thắng! Từ cuối năm 1953 đến đầu năm 1954, Liên hiệp Công đoàn tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức 3 đợt xe thồ đi phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ. Mỗi đợt phục vụ trong thời gian 3 - 4 tháng.
Mặc dù phải làm việc trong hoàn cảnh khó khăn, nguy hiểm bởi nhiều đèo cao, vực sâu, lại thường xuyên bị máy bay địch oanh tạc, nhưng đội ngũ công nhân và nhân dân Thái Nguyên vẫn hoàn thành nhiệm vụ được giao. Kết thúc Chiến dịch, nhiều công nhân vận tải của Thái Nguyên được công nhận là Chiến sĩ thi đua toàn tuyến, được tặng nhiều Bằng khen, Giấy khen. Trong số đó, điển hình là đồng chí Lô thuộc Công đoàn Đoàn Vận tải xe thồ thị xã Thái Nguyên đã có nhiều sáng kiến cải tiến đưa trọng tải của toàn đoàn từ 100kg, lên 200kg mỗi xe; đồng chí Hà Văn Xuyên (đoàn viên Công đoàn Mỏ Cẩm) được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba).
Cùng chung không khí của toàn dân tộc trước Chiến thắng Điện Biên Phủ, Báo Lao Động những ngày tháng ấy cũng sôi động với khí thế phản ánh sự lạc quan, niềm tin và tự hào.
Báo Lao Động số ra ngày 1.5.1954 có một bài viết trang trọng về “Thành tích năm 1953 của đoàn xe phục vụ Chiến dịch Điện Biên Phủ”, bài viết có đoạn rất xúc động: “Có lần khi đoàn xe tới đó (đoạn đường X - PV) thì gặp máy bay địch đang hoạt động, cứ cách 10 phút chúng lại vòng tới ném hỏa pháo sáng rực rồi thả bom phá đường. Nghĩ tới bộ đội chiến đấu ngoài tiền tuyến còn gặp nguy hiểm hơn thế mà vẫn vượt qua, nghĩ tới nhiệm vụ mà Đảng và Hồ Chủ tịch trao cho, nếu không vận chuyển kịp thời thì sẽ làm khó khăn cho bộ đội giết giặc nên anh em cương quyết tìm cách vượt qua đoạn đường này...”.
Số báo ngày 19.5.1954, đúng ngày sinh nhật Bác, Báo Lao Động đăng bức thư của Tổng Liên đoàn Lao Động Việt Nam kính gửi các đồng chí cán bộ, chiến sĩ và dân công Điện Biên Phủ: “Anh chị em công nhân, lao động toàn quốc vô cùng phấn khởi trước chiến thắng to lớn ở mặt trận Điện Biên Phủ, gửi tới các các đồng chí cán bộ, chiến sĩ và dân công lòng biết ơn và lời chào mừng chiến thắng.
Vì tương lai của đất nước, vì hạnh phúc của nhân dân, vì nền hòa bình lâu dài của thế giới, các đồng chí đã không quản hy sinh xương máu, không quản vất vả khó khăn nêu cao tinh thần quyết chiến, quyết thắng mà Hồ Chủ tịch đã truyền dạy cho các đồng chí.
Công nhân và người lao động toàn quốc nguyện học tập các đồng chí, ra sức tăng cường thi đua mọi mặt cùng anh em nông dân nơi đồng ruộng, cùng chiến sĩ ở tiền phương đẩy mạnh cuộc đấu tranh ái quốc đến thắng lợi hoàn toàn”.
Khát vọng hôm nay
70 năm trôi qua, "Đất nước ta chưa bao giờ có được tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay" - như phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng- có sự đóng góp rất lớn của lực lượng công nhân, người lao động.
Ý chí đó được hun đúc từ những giá trị của lịch sử, từ những bước chân cha ông trên những con đường hướng về Điện Biên Phủ năm nào với khát vọng đưa đất nước độc lập, ấm no, hạnh phúc.
Tôi cứ nhớ về lời của người cựu chiến binh Điện Biên năm nào: “Mong ước là thế hệ trẻ sau này nối tiếp truyền thống vượt khó vượt khổ, viết tiếp bản hùng ca bất diệt để xây dựng nước nhà” hay về quyết tâm của những người lái xe đoàn xe phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ mà Báo Lao Động đã đăng tải và khát vọng hòa bình của những công nhân Thái Nguyên qua lời kể của nhà văn Nguyễn Văn để thấy rằng, nếu có tinh thần đoàn kết, quyết tâm, có sách lược đúng đắn thì không có gì là không thể vượt qua, dù khó khăn đến mấy.
Tinh thần và ý chí của bản anh hùng ca Điện Biên Phủ năm xưa vẫn còn đó để rồi những công nhân, những người thợ, những người lao động vẫn miệt mài xây dựng đất nước, trong đó có Điện Biên Phủ đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.
Sân bay Điện Biên Phủ đã được mở rộng, các tuyến cao tốc từ Hà Nội - Hòa Bình - Sơn La đi Điện Biên sẽ sớm khánh thành trong tương lai... Đó là những dự án như một minh chứng rằng thế hệ hôm nay và mai sau sẽ tiếp nối truyền thống, sẽ tiếp tục xứng đáng với thế hệ cha ông đã từng chiến đấu, hy sinh để tạo nên một Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu năm xưa.
