Ngày lễ lớn của người Xơ Đăng
Lễ mừng lúa mới được xem là ngày lễ lớn nhất của bà con Xơ Đăng, ở buôn Kon H’rinh, xã Ea H’đing, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk.
Ông A Nít Trưởng buôn cho biết, toàn buôn có 134 hộ đồng bào Xơ Đăng trước đây cư trú ở huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum. Năm 1972, trong chiến tranh những hộ dân này di cư sang xã Ea Yông, huyện Krông Pắk, tỉnh Đắk Lắk.
Đến năm 1988, họ tìm đến vùng đất màu mỡ là buôn Kon H’rinh, huyện Cư M'gar lập làng mới. Ở trên quê hương thứ hai của mình, họ xây dựng nhà rông truyền thống làm nơi sinh hoạt văn hóa và sinh sống đến ngày nay.
“Năm nay lúa, cà phê đều được mùa, bà con ai cùng vui mừng nên tổ chức lễ hội lớn và long trọng hơn với 4 con heo, gần 50 ché rượu cần. Đó là còn chưa kể đến những sản vật truyền thống trong rừng, dưới ruộng, trên rẫy như: Thịt chuột, măng chua, các loại rau rừng…” - Trưởng buôn A Nít chia sẻ.
Lễ hội mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp
Ngày nay, lễ hội mừng lúa mới không còn là của riêng ở Xơ Đăng nữa mà đã trở thành lễ hội chung toàn tất cả bà con trong buôn Kon H’rinh.
Đây là dịp để đàn ông thể hiện tài nghệ sáng tạo cây nêu, đánh chiêng. Còn người phụ nữ thì nấu cơm lam, các món ăn truyền thống và diện những bộ trang phục truyền thống của dân tộc mình.
Trong sân nhà văn hóa cộng đồng, cây nêu đặt giữa sân. Dưới chân cây nêu là những chế rượu cần, cơm lam và lễ vật cúng gồm đầu heo và 7 con chuột nướng.
Hai bên sân là hai dãy ghế được bày những món ăn truyền thống được nướng trong ống tre lồ ô và rượu cần chờ đón khách. Mặt trời đứng bóng cũng là lúc nhịp cồng chiêng rộn rã, dàn chiêng với giai điệu đón khách từ ngoài cổng tiến vào sân. Lúc này, những cô gái tay múa diệu dàng, đôi chân nhịp nhàng điệu xoang.
Già làng A Măn cũng là thầy cúng trịnh trọng làm lễ. Già Làng A Măm chia sẻ, Lễ cúng lúa mới không chỉ là dịp để bà con trong buôn nhìn lại thành quả của một năm lao động sản xuất. Đây còn là hoạt động nghi lễ quan trọng trong đời sống tâm linh của đồng bào Xơ Đăng.
Bởi đây là thời khắc linh thiêng mà toàn bộ đồng bào Xơ Đăng trong buôn từ già đến trẻ được cùng nhau tụ tập bên nhà truyền thống tham gia nghi lễ, thưởng thức rượu cần, ăn cơm mới...
Lễ hội này như một sợi dây gắn kết mọi người trong cộng đồng người Xơ Đăng và cũng là lời nhắc nhở đến các thế hệ trẻ trong buôn về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với việc duy trì, bảo tồn những giá trị văn hóa của dân tộc.
Kết thúc Lễ mừng lúa mới là việc người dân nơi đây mời các quý khách khai rượu. Mọi người trong buôn đến thưởng thức ẩm thực. Còn những nghệ nhân trình diễn làn điệu dân ca, chơi đàn Klông Pút, đàn Tinh ninh…
Ông Trần Văn Đạo, Chủ tịch UBND xã Ea H’đing cho biết, lễ mừng lúa mới của người Xơ Đăng ở buôn Kon H’rinh được tổ chức vào ngày đầu mỗi năm mới đã duy trì đều đặn từ năm 1994 đến nay.
Những năm gần đây, Lễ hội ngày càng thu hút đông đảo bà con các dân tộc các buôn làng gần xa và du khách đến chung vui. Lễ hội có nhiều ý nghĩa tốt đẹp, gắn kết cộng đồng, cầu cho năm mới sức khỏe, mùa màng bội thu, buôn làng no ấm.
