Tìm thăm Đình Ruối, du khách không khỏi bất ngờ với những rặng ruối cổ thụ, có tuổi đời hàng trăm năm bao quanh ngôi đình.
Những cây ruối cổ thụ chạy dài nối tiếp như bức tường thành bảo vệ di tích.
Cổng chính ngôi đình được tạo hình nghệ thuật với chiều cao gần 10m khiến tổng thể di tích càng thêm nguy nga, tráng lệ.
Theo các tư liệu lịch sử năm 1406, nhà Minh đem 20 vạn quân sang xâm lược nước ta. Năm 1407, tướng giặc Mộc Thạnh sai quân lấy đất núi Thiên Kiện (núi Bô), đập phá tháp Chương Sơn (xã Yên Lợi ngày nay) vận chuyển về cánh đồng Lai Cách (xã Yên Thọ) để đắp thành Cổ Lộng nhằm án ngữ đường thủy trên sông Đáy và đường bộ Thiên Lý từ Bắc vào Nam.
Trước cảnh ấy, bà Lương Thị Minh Nguyệt cùng chồng là ông Đinh Công Tuấn ở cách thành Cổ Lộng khoảng 3km đã bàn với chồng tìm cách tiêu diệt giặc ngoại xâm. Bằng cách mở quán bán hàng tại chân thành Cổ Lộng, bà Lương Thị Minh Nguyệt đã âm thầm nắm cách bố trí phòng bị của giặc, ghi chép thành sơ đồ. Khi Lê Lợi tiến quân ra Đông Quan, bà tìm đến dâng tấm sơ đồ vẽ kho lương thực và vũ khí, đề xuất kế sách hạ thành.
Chiến thắng giặc Minh, vợ chồng bà không nhận chức quan Vua Lê Thái Tổ ban mà chỉ xin ban ruộng đất và miễn sưu thuế 3 năm cho nhân dân trong vùng. Khi cả hai vị anh hùng qua đời, Vua cho lập đền thờ Kiến Quốc ở làng, ban cho thôn 100 mẫu ruộng tốt để làm việc tế tự. Bà cũng được coi là nữ tình báo đầu tiên của chính sử Việt Nam được ghi lại (theo tư liệu từ phòng Văn hóa huyện Ý Yên, Nam Định - PV). Năm 1902, đời vua Thành Thái năm thứ 13, đền được trùng tu quy mô lớn, đổi đền thành Đình Kiến Quốc.
Đình Ruối sau nhiều lần trùng tu vẫn giữ được nét kiến trúc cổ truyền thống. Tiền đường Đình Ruối gồm 5 gian với 4 bộ vì làm theo kiểu chồng rường giá chiêng. Hệ thống vì kèo, các xà chạm khắc công phu với các đề tài tứ linh, tứ quý. Xà dọc tại gian giữa được chạm lưỡng long chầu nguyệt có những lớp đao mác nhiều tầng tiêu biểu của phong cách nghệ thuật thời Hậu Lê (thế kỷ XVII-XVIII).
Theo các vị cao niên trong làng, những rặng ruối bao quanh đình đã có tuổi đời hàng trăm năm.
Hàng năm, vào ngày 10.11 âm lịch, nhân dân địa phương nô nức mở hội để tưởng nhớ Kiến Quốc phu nhân Lương Thị Minh Nguyệt. Lễ hội được diễn ra gồm nhiều hoạt động nổi bật như: Lễ yên vị nhà thờ tổ, lễ rước bánh lên đền, lễ chiếu văn, lễ rước Thánh về đình, lễ dâng hương...
Định kỳ hàng tháng, nhân dân địa phương thường xuyên chăm sóc di tích, cắt tỉa những rặng ruối cổ thụ. Về thăm Đình Ruối, du khách không chỉ được tìm hiểu về lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc mà còn được chiêm bái những công trình nghệ thuật độc đáo.
