SCMP cho hay, các công ty kỹ thuật và nhà sản xuất thiết bị của Trung Quốc có thể hưởng lợi từ việc hồi sinh các dự án năng lượng tái tạo ở Việt Nam, mặc dù tốc độ sẽ phụ thuộc vào các chính sách của chính phủ điều chỉnh và hỗ trợ ngành công nghiệp non trẻ này.
Theo thoả thuận Quan hệ Đối tác về chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) được ký vào ngày 14.12.2022, 36 quốc gia phát triển đã cam kết cùng nhau hỗ trợ tài chính công và tư trị giá 15,5 tỉ USD trong vòng 5 năm tới để hỗ trợ Việt Nam loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.
Frank Haugwitz - người sáng lập Công ty Tư vấn Năng lượng Sạch Á Âu (Solar) - cho biết JETP kết hợp với giá tấm pin mặt trời giảm sẽ thúc đẩy nhu cầu về các dự án điện mặt trời cho cả các nhà phát triển Việt Nam và Trung Quốc.
Việt Nam là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của các nhà sản xuất tấm pin mặt trời Trung Quốc vào năm 2020, với sản lượng 10 gigawatt (GW) và chiếm 12% kim ngạch xuất khẩu.
Việt Nam là quốc gia thứ ba triển khai JETP sau Nam Phi và Indonesia trong hai năm qua. JETP nhằm mục đích giúp Việt Nam giảm công suất phát điện than cao nhất theo kế hoạch vào năm 2030 từ 37GW xuống còn 30,2GW, đồng thời tăng tỉ trọng điện từ các nguồn tái tạo từ 36% lên 47%.
Việt Nam chỉ bổ sung thêm 2GW công suất điện mặt trời vào năm 2021 so với gần 12GW vào năm 2020, sau khi chương trình trợ cấp hào phóng dẫn đến hai năm tăng trưởng ngoạn mục kết thúc, theo SolarPower Europe.
Công suất có thể giảm tiếp xuống 0,55GW vào năm 2022 sau khi nhà phân phối điện duy nhất của Việt Nam thông báo sẽ ngừng phê duyệt dự án điện mặt trời hoặc điện gió mới do những hạn chế về lưới điện - SolarPower Europe cho biết trong một báo cáo vào tháng 5.2022.
Tuy nhiên, tăng trưởng dự kiến sẽ tăng trở lại vào năm 2023, nhờ thoả thuận JETP trị giá 15,5 tỉ USD - Chris Starling, chuyên gia tại công ty tư vấn năng lượng The Lantau Group tập trung vào các thị trường Đông Nam Á, nhận định.
Ông nói: “Với nền tảng chính sách và các mục tiêu sẽ được hoàn thiện vào nửa đầu năm 2023 và dự kiến sẽ rõ ràng hơn xung quanh các mô hình thương mại mà chính phủ đang tìm cách thực hiện, tăng trưởng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo sẽ phục hồi. Không ai nghi ngờ về tiềm năng của thị trường năng lượng tái tạo của Việt Nam”.
Trước thỏa thuận JETP, tổng công suất lắp đặt năng lượng mặt trời trong 5 năm đến năm 2026 được dự báo nằm trong khoảng từ 7GW đến 24GW tùy thuộc vào chính sách của chính phủ, theo SolarPower Europe.
Thị trường năng lượng của Việt Nam - lớn nhất và phát triển nhanh nhất ở Đông Nam Á - đã được hỗ trợ bởi sự dịch chuyển hoạt động sản xuất sử dụng nhiều lao động từ Trung Quốc.
Theo Phòng thí nghiệm năng lượng tái tạo quốc gia Mỹ (NREL), Việt Nam cũng có tiềm năng phát triển các trang trại gió có hiệu quả kinh tế cao thứ hai trong số 10 quốc gia thành viên ASEAN. Việt Nam có tiềm năng sản xuất 311 GW điện gió sau 482 GW của Myanmar.
Về tiềm năng phát triển điện mặt trời, Việt Nam đứng thứ ba với 2.847GW, sau Thái Lan là 10.538GW và Myanmar là 7.717GW.
Ông Starling cho hay, sự chậm lại trong hai năm qua là do chính phủ Việt Nam đã điều chỉnh lại quá trình hoạch định chính sách để tính đến các hành động giảm thiểu khí hậu, đồng thời giải tỏa các nút thắt cổ chai trong lưới truyền tải điện sau vài năm tăng trưởng chóng mặt.
Ông lưu ý, chính phủ vẫn chưa hoàn thiện kế hoạch phát triển điện dài hạn cho quốc gia, sau khi đã ban hành hơn 10 dự thảo trong vài năm qua đặt ra các mục tiêu công suất mới cho các dự án điện than, khí đốt, điện mặt trời và điện gió.
Theo ông Starling, một phần trong khoản hỗ trợ 15,5 tỉ USD từ sáng kiến JETP dự kiến sẽ giúp tài trợ cho lưới điện mới và cơ sở hạ tầng lưu trữ năng lượng, giúp giảm bớt tắc nghẽn truyền tải. Ông nói, nhiều công ty Trung Quốc sẽ tìm kiếm cơ hội bán thiết bị, kỹ thuật, xây dựng và chuỗi cung ứng tại Việt Nam.
