Thách thức nhiều mặt
Bộ Kinh tế Đức xác nhận ngày 20.12 về việc hoàn toàn không mua dầu của Nga từ năm 2023. Ý tưởng mới xuất hiện là sử dụng hệ thống đường ống của Nga để nhập khẩu dầu từ Kazakhstan. Thậm chí còn có cuộc trao đổi về một lô hàng thử nghiệm vào đầu năm tới.
Nhưng việc đưa dầu thô của Kazakhstan qua đường ống hàng nghìn kilomet tới các nhà máy lọc dầu ở miền đông nước Đức sẽ đặt ra những thách thức lớn trên nhiều phương diện. Đầu tiên, những đường ống mà dầu sẽ phải chảy qua là của Nga - mạng lưới Druzhba khổng lồ.
Do đó, bất kỳ quyết định nào nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyến hàng như vậy chỉ có thể do Nga quyết định. Cho đến nay, nhà điều hành đường ống dẫn dầu của Nga Transneft PJSC chưa nhận được bất kỳ yêu cầu nào từ Kazakhstan về việc giao hàng cho Đức, theo người phát ngôn của công ty, ông Igor Dyomin.
Một phần dầu của Kazakhstan được bơm về phía bắc tới Almetyevsk ở Nga và trộn với dầu từ các mỏ của Nga thành một loại dầu xuất khẩu chung, được chính thức gọi là REBCO, thường gọi là Urals.
Thực tế, vận chuyển dầu thô của Kazakhstan đến Đức mà không có bất kỳ loại dầu nào của Nga trong đó là điều không khả thi. Sẽ cần gửi dầu theo từng đợt để tránh trộn lẫn với dầu có nguồn gốc từ Nga. Điều này sẽ làm gián đoạn nghiêm trọng mạng lưới đường ống của Nga và khó có khả năng Transneft ủng hộ ý tưởng này.
Ngay cả khi có thể thực hiện theo kịch bản nói trên, cách tiếp cận như vậy dẫn tới các nhà máy lọc dầu của Đức nhận được loại dầu thô chưa được kiểm tra với những đặc tính có thể rất khác so với các đặc tính của dầu Urals - vốn có các thông số chặt chẽ về mật độ và hàm lượng lưu huỳnh.
Thêm vào đó, kể cả Đức có nhận được hàng từ Kazakhstan thì cũng có thể dầu đó không thực sự có nguồn gốc từ Kazakhstan. KMG Trading - công ty con của công ty dầu mỏ nhà nước Kazakhstan KazMunayGas JSC - đưa 13 triệu tấn dầu mỗi năm vào hệ thống đường ống Nga và được phân bổ một lượng Urals tương đương để sau đó bán ra thị trường quốc tế.
Dầu Urals đổi thương hiệu
Các lô hàng Urals thuộc KMG được miễn trừ khỏi các lệnh trừng phạt của EU với hàng nhập khẩu bằng đường biển từ Nga và được gán nhãn lại thành dầu KEBCO của Kazakhstan.
Những lô dầu này được bốc dỡ từ cảng Novorossiysk trên Biển Đen và Ust-Luga trên Biển Baltic. Chúng hoàn toàn tách biệt với hàng xuất khẩu CPC Blend của Kazakhstan được chất lên tàu chở dầu tại một nhà ga chuyên dụng gần Novorossiysk.
Nhưng ngay cả khi Nga đồng ý với một số hình thức hoán đổi, câu hỏi đặt ra là: Kazakhstan sẽ tìm nguồn dầu thô bổ sung ở đâu để đưa vào hệ thống đường ống của Nga nhằm đưa tới miền đông nước Đức.
Đó là bởi KazMunayGas trước tiên phải cung cấp nhiên liệu cho các nhà máy lọc dầu ở Kazakhstan để thực hiện nghĩa vụ cung cấp nhiên liệu cho thị trường nội địa. Về xuất khẩu, ưu tiên hàng đầu - thông qua KMG Trading - là đáp ứng nhu cầu cho nhà máy lọc dầu của công ty ở Romania.
Theo KazMunayGas, lượng hàng còn lại được bán theo hợp đồng dài hạn. Kazakhstan sẽ phá vỡ các hợp đồng cung cấp cho năm 2023 nếu chuyển hướng lại dầu KEBCO xuất khẩu qua cảng Ust-Luga, khiến gần như không còn gì để cho Đức.
Vì vậy, một khi nhu cầu thị trường nội địa được đáp ứng và dầu được cung cấp cho Romania, không rõ Kazakhstan có thể tìm nguồn cung bổ sung cho Đức ở đâu.
Những giải pháp phức tạp khác
Một giải pháp có thể đến từ sản lượng dầu thô ngày càng tăng của Kazakhstan. Quốc gia Trung Á có kế hoạch nâng sản lượng từ 85,7 triệu tấn dự kiến trong năm nay lên 92,6 triệu tấn trong năm 2023, theo bài trình bày của Bộ trưởng Kinh tế Alibek Kuantyrov.
Một ý tưởng rất phức tạp khác là Nga cung cấp dầu thô vào hệ thống lọc dầu của Kazakhstan, cho Kazakhstan tự do đưa dầu của nước này vào đường ống Druzhba. Kazakhstan sau đó có thể bán KEBCO - dầu Urals được đổi thương hiệu - cho Đức.
Nhà máy lọc dầu Pavlodar ở miền đông Kazakhstan từng xử lý dầu thô của Nga và có lẽ sẽ làm nhiệm vụ này lần nữa miễn là có đủ lượng dầu qua đường ống phía đông Kazakhstan để cung cấp cho nhà máy này, cũng như đáp ứng việc xuất khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc.
Đức có hai nhà máy lọc dầu ở phía đông của đất nước phụ thuộc vào dầu thô Urals thông qua mạng lưới đường ống Druzbha - nhà máy Leuna của TotalEnergies và PCK Schwedt - nhà máy thuộc Rosneft của Nga cho tới khi Đức giành quyền kiểm soát từ tháng 9.
Nhà máy lọc dầu PCK Schwedt xử lý 11,6 triệu tấn dầu thô hàng năm, trong đó Rosneft chiếm 6,3 triệu tấn. Các quan chức chính phủ Đức đã đàm phán trong nhiều tháng với các đối tác khác ở Ba Lan - nơi có thể vận chuyển hàng hóa qua cảng Gdansk và Kazakhstan.
