Những con số đáng lưu ý
Du lịch toàn cầu năm 2021 đạt 448 triệu lượt khách và chi tiêu 637 tỉ USD, bằng 1/3 so với mức trước COVID-19 năm 2019. Nói một cách dễ hiểu, quy mô du lịch toàn cầu hiện tương đương với năm 1990 về lượng khách du lịch.
Phó giáo sư Yong Chen chỉ ra, cuộc suy thoái chưa từng có do COVID-19 làm lu mờ mọi tác động của cuộc suy thoái 1990-1991, các cuộc tấn công khủng bố 2001-2002 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008 cộng lại.
Trên thực tế, du lịch toàn cầu có thể sẽ chững lại sau năm 2019 ngay cả khi COVID-19 không bùng phát. Thị trường Trung Quốc - chiếm 10% lượng khách du lịch toàn cầu và 18% chi tiêu - đã có dấu hiệu chững lại do tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc giảm.
Nhìn lại, thập kỷ gần đây, từ 2010-2020, là thời kỳ hoàng kim của du lịch toàn cầu, với động lực thúc đẩy là du lịch nước ngoài của người Trung Quốc. Trung Quốc đã vượt Đức năm 2021 về lượng khách du lịch khởi hành và vượt Mỹ năm 2013 về chi tiêu để trở thành thị trường có nguồn khách du lịch lớn nhất.
Mọi thị trường du lịch đều lao dốc trong đại dịch. Do không có nền kinh tế mới nổi nào có thể sớm thay thế thị trường Trung Quốc nên nhiều điểm đến mong chờ sự trở lại của du khách Trung Quốc khi Bắc Kinh dỡ bỏ chính sách zero-COVID. Tuy nhiên, liệu khách du lịch Trung Quốc có sẵn sàng trở lại du lịch bù?
Hai nguyên tắc cơ bản trong kinh tế du lịch
Để trả lời câu hỏi này, Phó giáo sư Yong Chen lưu ý, chúng ta phải thừa nhận thực tế là COVID-19 gây ra những tác động toàn cầu nghiêm trọng và dai dẳng hơn nhiều so với bất kỳ cú sốc nhu cầu nào kể từ những năm 1990.
Dù nhu cầu du lịch có tính co giãn trong ngắn hạn, nhưng duy trì tăng trưởng du lịch dựa trên sức khoẻ của nền kinh tế toàn cầu và mức tăng thu nhập khả dụng của người tiêu dùng. Đây là một trong những lý do khiến du lịch nước ngoài của người Trung Quốc bùng nổ giai đoạn 2010-2020. Tuy nhiên, COVID-19 làm suy yếu nền tảng kinh tế này.
Phó giáo sư trường EHL Hospitality Business School chỉ ra, những người dự đoán khách du lịch Trung Quốc trở lại du lịch bù đã bỏ qua nhu cầu cơ bản của nền kinh tế du lịch.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo, tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ chậm lại từ mức 3,2% năm 2022 xuống 2,7% trong năm 2023 trong khi tăng trưởng của Trung Quốc có thể phục hồi nhẹ từ 3,2% năm 2022 lên 4,4% năm 2023.
Tuy nhiên, đây vẫn là mức tăng trưởng thấp nhất của nền kinh tế toàn cầu cũng như của nền kinh tế đang phát triển lớn nhất trong thập kỷ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Cùng lúc đó, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc suy yếu so với đồng USD đang làm giảm bớt sức mua của khách du lịch Trung Quốc khi đi du lịch nước ngoài.
Dù vậy, ông Yong Chen chỉ ra, trở ngại lớn nhất của phục hồi ngành du lịch toàn cầu nằm ở mức độ cung bắt kịp cầu như thế nào.
Khi châu Âu huỷ bỏ chính sách COVID-19 vào giữa năm 2022, ngành du lịch ở đây đã và vẫn đang vật lộn để tiếp tục tăng khả năng cung ứng, đặc biệt là trong ngành hàng không, bao gồm tăng chuyến bay, sắp xếp lại đường bay, thuê và đào tạo lại nhân sự.
Tuy nhiên, thách thức là tình trạng sa thải trên diện rộng của ngành du lịch và khách sạn đã ảnh hưởng tới tâm lý của người lao động.
Do đó, ngành này vẫn đang phải vật lộn với tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Nhiều doanh nghiệp cũng do dự hoạt động hết công suất vì không chắc nhu cầu du lịch tăng có thể duy trì và giúp doanh nghiệp thu lợi nhuận không.
Do đó, hàng loạt chuyến bay đã bị hoãn, huỷ và hàng dài xếp hàng tại các sân bay trong mùa hè năm ngoái.
Khi nguồn cung không đủ cầu, chi phí của nhiều doanh nghiệp kinh doanh khách sạn tăng cao nên giá cả cũng từ đó bị đẩy lên cao, qua đó ảnh hưởng đến sự phục hồi nhu cầu du lịch từ nhiều thị trường lớn.
Những bất định vẫn còn
Du lịch là hoạt động tiêu dùng đổi chỗ và được lên kế hoạch trước do đó, việc tiêu dùng và một phần của việc tiêu dùng sẽ do khách du lịch thực hiện ở quốc gia sở tại và chuyển tới quốc gia đích đến. Trong môi trường có biến động, có nhiều sự không chắc chắn khi đi du lịch.
Cụ thể, đại dịch COVID-19 vẫn chưa có hồi kết với nhiều đột biến và biến thể của virus lây lan khắp thế giới. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chưa có khung thời điểm tuyên bố hết dịch bệnh COVID-19.
Những bất ổn này chắc chắn sẽ phủ bóng lên sự phục hồi của ngành du lịch cũng như nền kinh tế toàn cầu trong năm 2023.
Thêm vào đó, sau 3 năm phong toả, Trung Quốc đột ngột dỡ bỏ chính sách zero-COVID vào đầu năm 2023 - động thái được đánh giá là khiến người dân của chính nước này cũng chưa có chuẩn bị cho sự thay đổi.
