Nga và Ukraina đã đồng ý các điều khoản chung về đảm bảo tính trung lập và an ninh của Ukraina trong các cuộc đàm phán hòa bình vào tháng 3.2022, nhưng Kiev sau đó đột ngột hủy bỏ các tài liệu mà phái đoàn của họ đã kí kết - RT dẫn lời Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết hôm 17.6.
Trong cuộc gặp với một nhóm các nhà lãnh đạo châu Phi ở St. Petersburg, ông Putin lần đầu tiên tiết lộ các tài liệu dự thảo đã được các phái viên Nga và Ukraina thảo luận ở Thổ Nhĩ Kỳ hơn một năm trước.
Theo ông Putin, văn bản có tên Hiệp ước về Trung lập vĩnh viễn và đảm bảo an ninh cho Ukraina đã được phái đoàn Ukraina kí kết.
Dự thảo quy định rằng Ukraina phải tôn trọng “sự trung lập vĩnh viễn” trong Hiến pháp của mình. Nga, Mỹ, Anh, Trung Quốc và Pháp được liệt kê là những người bảo lãnh.
Phần phụ lục của dự thảo, cũng do ông Putin đưa ra, phác thảo các đề xuất của cả Nga và Ukraina về quy mô quân đội thường trực của Ukraina trong thời bình, cũng như trang thiết bị của lực lượng này.
Mátxcơva đề xuất giới hạn số lượng quân nhân ở mức 85.000 và số lượng thành viên Lực lượng Vệ binh Quốc gia ở mức 15.000. Trong khi đó, Kiev đề xuất Lực lượng Vũ trang của Ukraina có tới 250.000 quân.
Nga gợi ý rằng Ukraina nên được phép sở hữu 342 xe tăng, 1.029 xe bọc thép, 96 bệ phóng tên lửa đa năng, 50 máy bay chiến đấu và 52 máy bay “phụ trợ”.
Trong khi đó, Kiev muốn có 800 xe tăng, 2.400 xe bọc thép, 600 bệ phóng tên lửa đa năng, 74 máy bay chiến đấu và 86 máy bay "phụ trợ".
Các bên cũng trao đổi các đề xuất về giới hạn súng cối, vũ khí chống tăng và hệ thống tên lửa phòng không của Ukraina, cùng các thiết bị khác.
Các cuộc đàm phán Nga - Ukraina đã đổ vỡ vào mùa xuân năm 2022 ngay sau khi các quan chức Ukraina cáo buộc quân đội Nga sát hại dân thường ở một số thành phố nhỏ xung quanh Kiev.
Cáo buộc được đưa ra sau khi binh lính Nga rút khỏi các khu vực bên ngoài thủ đô Ukraina, điều mà Điện Kremlin vào thời điểm đó mô tả là “một cử chỉ thiện chí”. Kể từ đó, Mátxcơva đã nhiều lần phủ nhận việc thực hiện các hành động tàn bạo ở Ukraina.
Phát biểu hôm thứ 17.6, ông Putin nói rằng Ukraina phải chịu trách nhiệm về việc phá hoại các cuộc đàm phán. “Sau khi chúng tôi rút quân khỏi Kiev - như chúng tôi đã hứa - chính quyền Kiev đã ném các cam kết của họ vào thùng rác lịch sử. Họ đã từ bỏ mọi thứ” - Tổng thống Putin chỉ ra.
“Đâu có gì đảm bảo rằng họ sẽ không từ bỏ các thỏa thuận trong tương lai? Tuy nhiên, ngay cả trong những trường hợp như vậy, chúng tôi chưa bao giờ từ chối tiến hành đàm phán” - ông Putin nhấn mạnh.
Phái đoàn châu Phi, bao gồm các Tổng thống Nam Phi, Senegal, Zambia và Thủ tướng Ai Cập đã đến Mátxcơva sau cuộc gặp Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky tại Kiev vào ngày 16.6.
Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa đã trình bày một lộ trình gồm 9 điểm để chấm dứt chiến sự, kêu gọi cả hai bên xuống thang.
Trong khi đó, ông Zelensky nhắc lại lập trường của Kiev rằng các cuộc đàm phán chỉ có thể bắt đầu sau khi Mátxcơva trả lại Crimea, nơi đã bỏ phiếu gia nhập Nga vào năm 2014 và bốn khu vực khác đã làm điều tương tự sau cuộc trưng cầu dân ý vào tháng 9.2022.
Ông Putin lập luận, việc các vùng này sáp nhập Nga là “phù hợp luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc”. Ông nói thêm, Mátxcơva có quyền can thiệp để bảo vệ người dân Donbass, những người phản đối cuộc đảo chính năm 2014 ở Kiev.
Ukraina từ bỏ tất cả các cuộc thảo luận về khả năng trung lập vào năm ngoái và kể từ đó đã chính thức nộp đơn xin gia nhập NATO.
