Hối lộ nhận khiển trách – xử phạt cho có
Theo Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Phạm Trọng Nhân, căn bệnh tham nhũng tưởng chừng trầm kha mãn tính thì nay đã bắt đầu phản ứng tốt với những phương thuốc đúng liều và một trong những “biệt dược” được tăng cường lần này chính là Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi).
Dự luật lần này đã rất cầu thị và tiếp thu tối đa ý kiến qua các kỳ họp, với rất nhiều điểm sửa đổi, thêm mới tiến bộ. Về “không dám tham nhũng”, chế định này phải được xem là quan trọng nhất nhằm thể hiện tính nghiêm minh, răn đe của pháp luật làm cho người biết run sợ khi nhen nhóm ý định nhúng chàm.
Tuy nhiên, “khi cuộc chiến chống tham nhũng bước vào giai đoạn cao trào thì 5 cán bộ hải quan thành phố Hải Phòng nhận mức kỷ luật, khiển trách cho hành vi nhận hối lộ như cái tát vào cuộc chiến chống tham nhũng. Mức kỷ luật đầy tình người và nhiều ẩn ý đó chẳng khác nào là sự dung dưỡng cho cái ác, cái xấu tiếp tục lộng hành và gặm nhấm niềm tin của người dân. Với kỷ luật trên, liệu rằng người ta có dám tham nhũng nữa hay không? Chế định nào đủ sức răn đe hơn để bổ sung trong dự luật này” - ông Nhân băn khoăn.
Theo ĐBQH Phạm Trọng Nhân, một trong những mặt tích cực của dự luật là chế định xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập, tuy nhiên cách thiết kế cơ chế vận hành của việc kê khai thu nhập và xử lý tờ khai lại hoàn toàn theo phương pháp thủ công trước đây, thậm chí việc xác minh vẫn theo hình thức ngẫu nhiên thì hết sức vô lý.
“Tôi khẳng định nếu chúng ta không ứng dụng việc kê khai điện tử và xử lý theo dõi biến động bằng phần mềm ngay từ bây giờ thì không nguồn lực nào đủ sức để đảm đương nhiệm vụ đó, đã được minh chứng qua tổng kết 10 năm, cho dù có thu hẹp phạm vi thì câu chuyện hình thức chắc chắn vẫn sẽ tiếp tục tái diễn.
ĐBQH Phạm Trọng Nhân nhấn mạnh: “Hiện tại nếu chúng ta làm được 10 đồng đã dùng hơn 7 đồng để trả lương bộ máy, 2 đồng còn lại không thấm vào đâu so với cơ thể kinh tế quốc gia đang cần sức ăn, sức lớn. Xã hội phải dẹp được sự thỏa thuận dưới mặt bàn của cán bộ thuế và các doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh gia đình, mà khoản thất thu đó hoàn toàn không nhỏ. Giải pháp nào để ngăn chặn hiện tượng chuyển giá để trả lại nguồn thu cho ngân sách, cần sớm có câu trả lời”.
Phân định tài sản – không đơn giản
ĐBQH Bùi Văn Phương cho rằng việc công khai, minh bạch và giải trình của các cơ quan có trách nhiệm là yêu cầu quan trọng và tối cần thiết trong việc xác định tài sản tham nhũng. Bên cạnh đó, ĐBQH này chỉ ra 5 lĩnh vực nguy cơ tham nhũng cao: Các dự án đầu tư công; vấn đề giao đất và cho thuê đất; vấn đề thuế, kê khai thuế; việc đấu thầu, khai thác, quyền khai thác tài nguyên khoáng sản quốc gia; những vấn đề về tài sản công, đấu giá tài sản công.
“Tôi cho rằng 5 lĩnh vực này là lĩnh vực xảy ra tham nhũng nhiều nhất. Cần quy định về vấn đề dự án đầu tư công thì công khai những vấn đề gì và hình thức công khai gồm những cái gì. Tôi nghĩ quy định những vấn đề của nội bộ cơ quan chỉ công khai ở trong nội bộ cơ quan là được, nhưng những vấn đề liên quan đến người dân, thủ tục phải công khai rộng rãi. Các vấn đề như địa điểm dự án, tổng dự toán,… phải công khai sớm để người dân tham gia, vì nếu có người dân được tham gia có lẽ không dẫn đến những công trình, những dự án đắp chiếu bỏ đấy” - ĐBQH Phương bày tỏ quan điểm.
Chung quan điểm trăn trở về xử lý tham nhũng và tài sản không giải trình, ĐBQH Trịnh Ngọc Thúy đồng ý chọn phương án 1: Đặt chế tài xử lý vi phạm hành chính và phạt hành chính đối với người có nghĩa vụ kê khai khi có hành vi không khai đầy đủ các tài sản thuộc quyền sở hữu của mình, có nghĩa là các tài sản không được kê khai sẽ bị xử lý.
“Mức độ xử lý tùy theo quy định, có thể tịch thu toàn bộ. Đối với các tài sản, thu nhập đã được người có nghĩa vụ kê khai khai đầy đủ, không có cơ quan có thẩm quyền nào chứng minh là có liên quan đến vi phạm pháp luật, hành chính, hình sự hay buộc phải thực hiện nghĩa vụ dân sự thì những tài sản này đương nhiên là tài sản hợp pháp, áp dụng cho mọi công dân trong xã hội” - ĐBQH Thúy nói.
Cũng thống nhất chọn phương án 1, tuy nhiên ĐBQH Bế Minh Đức đề xuất không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự có liên quan chứng minh được tài sản kê khai không trung thực, tài sản tăng thêm không giải trình một cách hợp lý có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tội.
Trong khi đó, ĐBQH Mùa A Vảng cũng cho rằng nộp thuế thu nhập cá nhân như phương án 1 là phù hợp. Nếu quy định xử phạt tiền bằng 45% giá trị phần tài sản thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm như phương án 2 đối với loại tài sản được hình thành như đã nêu trên thì sẽ sinh ra mâu thuẫn xã hội và có xử phạt nếu đó không phải là tài sản phạm tội mà có.
Quan chức để người thân đứng tên tài sản thì không làm gì được
Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 13.6, ông Phạm Trọng Đạt - Cục trưởng Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ (cơ quan soạn thảo dự Luật Phòng, chống tham nhũng sửa đổi) - cho rằng nếu quan chức để anh, chị em, bố mẹ họ đứng tên tài sản thì cơ quan chức năng không làm gì được.
Thưa ông, việc không kiểm soát được tài sản của người thân quan chức cũng là một kẽ hở trong công tác phòng, chống tham nhũng?
- Đây là kẽ hở, thực tế có trường hợp biết quan chức đưa tài sản cho người khác đứng tên nhưng mình không thể làm gì được vì không có quy định. Những người được chuyển giao tài sản họ nói: “Tôi có phải đối tượng kê khai tài sản đâu mà hỏi thế. Tài sản đó tôi làm ra đấy, còn nếu tôi làm sai thì các anh bắt đi”. Làm sao mà bắt được!
Ông có ý kiến gì về quy định đánh thuế 45% giá trị tài sản, thu nhập không rõ nguồn gốc hiện có nhiều ý kiến khác nhau?
- Có người bảo như thế là hợp pháp hoá tài sản tham nhũng, nhưng không phải. Bởi vì đánh thuế cứ đánh thuế, phạt cứ phạt nhưng nếu cơ quan chức năng phát hiện ra tài sản này do tham nhũng hay phạm tội mà có thì vẫn khởi tố, không loại trừ trách nhiệm hình sự.
Xin cảm ơn ông.
