Thay đổi thường xuyên chương trình xây dựng luật giống lái xe ôtô đổi xe liên tục
Thảo luận tại hội trường về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, Đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau) cho rằng, công tác lập pháp đạt nhiều kết quả nổi bật nhưng cũng còn không ít hạn chế từ đầu nhiệm kỳ đến nay.
Đánh giá cao những kết quả đạt được, Đại biểu Lê Thanh Vân nêu ra 2 điểm nổi bật. Một là, có đề án trình Bộ Chính trị định hướng xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ. Có được đề án này là vai trò của Đảng đoàn Quốc hội, thể hiện tư duy chiến lược dài hơi song hành với nghị quyết của Đảng trong việc xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Hai là, có phương thức lập pháp thích ứng với tình hình. Thời gian qua, Quốc hội đã kịp thời có những nghị quyết nhất là các nghị quyết trong bối cảnh đại dịch COVID-19 để trao cho Chính phủ thẩm quyền để ứng phó với đại dịch.
Cũng theo đại biểu Lê Thanh Vân, bên cạnh đó, hoạt động lập pháp vẫn còn những hạn chế nhất định, trong đó có 3 hạn chế cố hữu.
Một là việc thường xuyên điều chỉnh chương trình xây dựng luật pháp lệnh. "Việc thay đổi thường xuyên chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm tiềm ẩn nhiều yếu tố rủi ro, khiến chất lượng các đạo luật không bảo đảm và không tránh khỏi lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ, chẳng khác nào người lái ôtô thường xuyên thay xe ôtô" - đại biểu Vân phân tích.
Hai là chất lượng các đạo luật chưa cao, đặc biệt là các quy phạm chính trị còn tồn tại khá phổ biến trong các đạo luật. Đạo luật là quy tắc xử sự chung nhất áp dụng cho toàn xã hội, chứa đựng những định hướng, những nội dung hàm súc mà chưa thể hướng dẫn được hành vi của con người và hệ quả là phải ban hành nhiều văn bản hướng dẫn. Điều này dễ dẫn đến hướng dẫn tuỳ tiện, làm khổ người dân, doanh nghiệp.
Ba là, kỷ cương lập pháp chưa nghiêm, trách nhiệm của người đứng đầu chưa xác định rõ và đặc biệt là quá trình xây dựng chương trình luật pháp lệnh còn cài cắm lợi ích.
Để khắc phục 3 tình trạng đó, đại biểu Lê Thanh Vân kiến nghị phải sớm khôi phục lại việc xây dựng chương trình pháp luật cho toàn khóa bám vào nội dung Nghị quyết Đại hội Đảng, hạn chế đến mức tối đa việc điều chỉnh chương trình xây dựng pháp luật hàng năm.
Theo đại biểu Lê Thanh Vân, khi xây dựng các đạo luật, pháp lệnh cần đổi mới thành phần ban soạn thảo theo hướng nhiều nhà khoa học tham gia, nhiều nhà chuyên môn và đặc biệt đối tượng chịu sự điều chỉnh của pháp luật và thể hiện sự cầu thị trong phản biện xã hội.
Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ nên phân công một Phó Thủ tướng phụ trách công tác xây dựng pháp luật, xây dựng thể chế để đẩy mạnh hoạt động xây dựng pháp luật.
Nghị quyết về xây dựng chương trình luật pháp lệnh cần xác định trách nhiệm của những người khởi xướng chính sách đề xuất xây dựng pháp luật.
"Nếu như đạo luật đó sau này có hại cho nước cho dân thì phải truy cứu trách nhiệm", đại biểu Lê Thanh Vân cho hay.
"Căn bệnh kinh niên"
Phát biểu đóng góp ý kiến, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) cho biết, Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh bao gồm chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của nhiệm kì và chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm.
Tuy nhiên, theo đại biểu này quy định như vậy chưa mang tính khả thi trong thực tế, do tính dự báo của các cơ quan xây dựng chương trình chưa cao, chưa sát thực tiễn, mà chỉ đề xuất dựa trên yếu tố chủ quan, trong khi đời sống xã hội thay đổi nhanh chóng.
Điều này dẫn đến tình trạng điều chỉnh chương trình bổ sung, rút, hoãn các dự án luật, pháp lệnh xảy ra thường xuyên và gần như là một sự tất yếu.
"Có ý kiến cho rằng tình trạng điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, đặc biệt là gửi trình hồ sơ dự án chậm so với quy định. Các cơ quan quốc hội thì thường gọi đây là tình trạng “bắc nước chờ gạo”, đã trở thành căn bệnh kinh niên chưa có thuốc chữa", ông Bình nói.
Đại biểu đề nghị xem xét sửa đổi các quy định về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm, sửa đổi các quy định về lập, đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh, song song với đó, xem xét thay Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm bằng dự kiến Chương trình Kỳ họp Quốc hội.
