Chưa cần thiết nâng trần nợ công

Nợ công được cơ cấu theo hướng an toàn

Chi phí cho công tác phòng chống dịch COVID-19, hỗ trợ an sinh xã hội giai đoạn 2020-2021 đã khiến ngân sách gặp nhiều khó khăn khi phải thực hiện những gói kích thích “chưa có tiền lệ”. Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia nới trần nợ công để phục hồi nền kinh tế bị tàn phá bởi đại dịch. Tại Việt Nam, trong năm 2020, Chính phủ đã tăng thêm vay nợ công. Trong năm 2021, Chính phủ đã và đang tiếp tục tìm cách tăng vay nợ công để hỗ trợ thêm nếu nền kinh tế vẫn hấp thụ vốn tốt, đảm bảo hiệu quả vốn vay.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, các chỉ tiêu an toàn nợ được kiểm soát chặt chẽ, nằm trong giới hạn được Quốc hội phê chuẩn. Nợ công cũng được cơ cấu lại theo hướng an toàn, tốc độ tăng nợ công giảm dần, từ mức bình quân 18,1%/năm giai đoạn 2011-2015 xuống còn khoảng 6,4%/năm giai đoạn 2016-2020. Tỉ lệ nợ công giảm mạnh, từ mức 63,7% GDP cuối năm 2016 xuống khoảng 55,2% GDP cuối năm 2020, dư nợ Chính phủ khoảng 49,1% GDP và dư nợ nước ngoài của quốc gia khoảng 47,2% GDP và đều trong giới hạn an toàn.

Theo Bộ trưởng, việc kiềm chế bội chi ngân sách Nhà nước và nợ công thời gian qua đã giúp cải thiện dư địa chính sách tài khóa để có các giải pháp phòng, chống đại dịch COVID-19, phòng chống thiên tai, bão lũ, duy trì tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, tình hình dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp, tăng trưởng kinh tế quý III giảm sâu và GDP 9 tháng chỉ tăng 1,42% so với cùng kỳ 2020. Tại phiên họp thường kỳ tháng 9.2021, Chính phủ cho rằng việc hoàn thành các chỉ tiêu tăng trưởng năm nay là thách thức. Theo đó, trường hợp GDP năm 2021 không đạt mức dự báo sẽ tác động đến bội chi ngân sách Nhà nước và các chỉ tiêu an toàn nợ công và nợ nước ngoài của quốc gia trong năm 2021.

Do đó, có một số ý kiến cho rằng điều quan trọng đối với kinh tế Việt Nam hiện nay, không chỉ là cần cải thiện tăng trưởng trong ngắn hạn, mà phải đặt mục tiêu phát triển mạnh mẽ, bền vững, tăng khả năng thích ứng với dịch bệnh, cải thiện an sinh xã hội. Vì vậy, cần phải tính toán đến việc nới trần nợ công trong thời điểm hiện nay để tạo “dư địa” tài chính cho hồi phục và phát triển kinh tế.

Đang trong tầm kiểm soát

Trao đổi với Lao Động, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng tăng nguồn lực hỗ trợ cho nền kinh tế, cho người lao động để họ phục hồi sớm là rất tốt. Nếu trần nợ công mà vượt quá ngưỡng cho phép thì việc nới trần nợ công là cần thiết. Tuy nhiên, bà Lan cho rằng, thời điểm này tăng tỉ lệ các gói hỗ trợ so với GDP hơn là tăng nợ công. Hiện nay ở Việt Nam các gói hỗ trợ cộng lại so với GDP chỉ mới 1,7% hoặc xấp xỉ 2% GDP. Với con số này rất nhỏ so với các nước khác, như Thái Lan 11% GDP…

Bà Lan cho rằng, nợ công đang trong mức cho phép thì không nhất thiết phải tăng lên. “Chúng ta vẫn còn một số cửa ngân sách sử dụng được. Tôi mong muốn chỉ là ngân sách được phân bố lại để có hiệu quả. Ít nhất là thời gian này, giải ngân vốn đầu tư công vẫn còn chậm, Thủ tướng đã nhiều lần thúc giục” - bà Lan nói và cho biết rằng, trong mấy tháng cuối năm không nhất thiết phải hô hào các bộ, ngành, địa phương hoàn thiện. Nếu các dự án không quan trọng thì chúng ta cũng chưa nên vội dồn tiền vào. Nguồn tiền đó để phân bổ cho gói hỗ trợ kinh tế.

Bà Lan nói thêm, nếu cố giải ngân cho được các dự án không có hiệu quả từ đầu rất dễ gây thất thoát và thâm hụt…

Trong khi đó, nói với PV Lao Động, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh - Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính - cho biết, báo cáo mới nhất của Chính phủ, nợ công năm 2020 đạt mức 45,08% GDP mới. Dự kiến đến cuối năm 2021, nợ công ở mức 43,7% GDP. Nếu so với GDP cũ thì tỉ lệ nợ công đạt 55,3%. Nợ Chính phủ ở mức 39,5% GDP. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách nhà nước ước khoảng 24,8%. Một chỉ tiêu quan trọng khác là nợ nước ngoài của quốc gia so với GDP dự kiến cũng sẽ giảm xuống còn khoảng 38,8%.

Như vậy, nếu so với ngưỡng quy định nợ công mới theo GDP mới năm 2020 thì nợ công vẫn còn cách ngưỡng khoảng 16% GDP, nếu so với ngưỡng trước năm 2020 là 65% thì còn gần 10% GDP. Do vậy, chưa cần nâng mức trần nợ công.

Theo ông Thịnh, hiện trái phiếu Chính phủ phát hành nội địa đã chiếm đến 14% thu ngân sách nhà nước, tức chiếm đến 51,3% tổng số tiền trả nợ. Đồng thời, Bộ Tài chính cố gắng tăng thu ngân sách để hạ thấp tỉ lệ nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách nhà nước về mức 24,8%. Nhưng vấn đề về khả năng trả nợ công, đảm bảo năng lực trả nợ công rất cần được Chính phủ cân nhắc, xem xét để đảm bảo an toàn nợ công.