Tia UV là một dạng của năng lượng điện từ được phát ra chủ yếu bởi mặt trời và một số nguồn nhân tạo cụ thể. Nó nằm ngay sau phần cuối cùng của phổ ánh sáng nhìn thấy, khiến cho nó không thể nhìn thấy bằng mắt người.
Tia UV được chia thành ba loại chính dựa trên bước sóng: Tia cực tím loại A (UVA), tia cực tím loại B (UVB), tia cực tím loại C (UVC).
Tia UV đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp vitamin D, một loại vitamin cần thiết cho sức khỏe giúp cơ thể hấp thụ canxi và phosphorus từ thực phẩm. Do đó, các chuyên gia khuyến nghị 5-15 phút tiếp xúc với ánh nắng mặt trời 2-3 lần mỗi tuần.
Tuy nhiên, sự tiếp xúc quá mức cũng mang lại các nguy cơ sức khỏe.
Cháy nắng
Cháy nắng xảy ra khi da tiếp xúc quá mức với tia UV, dẫn đến tổn thương da. Tia UV có thể gây ra một số tác động tiêu cực đối với da, bao gồm kích ứng, viêm nhiễm, và tổn thương tế bào da.
Một trong những nguyên nhân chính của cháy nắng là do tác động của tia UVB, loại tia UV có năng lượng cao hơn và có khả năng gây tổn thương da nhanh chóng hơn so với tia UVA. Khi da tiếp xúc với tia UVB quá lâu hoặc quá mạnh, nó kích thích sự sản sinh melanin, một chất liệu làm cho da trở nên đậm màu, như là một cơ mechanism để bảo vệ da khỏi sự tổn thương từ tia UV.
Ung thư da
Tia UV có đủ năng lượng để gây tổn thương cho DNA trong tế bào da. Khi DNA bị hỏng, có thể xảy ra các biến đổi gen, bao gồm các gen liên quan đến sự phát triển và tự diệt tế bào, dẫn đến sự phát triển của tế bào ung thư.
Tia UV cũng có thể tạo ra các gốc tự do trong da, gây tổn thương oxy hóa. Các tổn thương này có thể làm suy giảm khả năng tự bảo vệ của tế bào da khỏi các biến đổi gen và sự phát triển của ung thư.
Lão hóa sớm
Tia UV có khả năng xâm nhập vào lớp biểu bì của da và gây tổn thương cho collagen và elastin, hai loại protein cần thiết để da giữ độ săn chắc và đàn hồi. Khi collagen và elastin bị hỏng, da có xu hướng trở nên nhăn nheo và mất độ đàn hồi, dẫn đến dấu hiệu lão hóa sớm như nếp nhăn và chảy xệ.
Tia UV kích thích sản xuất melanin trong da, dẫn đến sự xuất hiện của vết nám và tăng sự không đồng đều trong màu sắc da. Những vết nám và sự không đều trong màu da là dấu hiệu của lão hóa sớm và làm cho da trông già hơn.
Có thể gây mù mắt
Cataracts là một bệnh mắt phổ biến do thủy tinh thể trong mắt trở nên đục. Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây ra cataracts, nhưng tiếp xúc quá mức với tia UV cũng được cho là một trong những yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh này. Tia UV có thể gây ra sự oxy hóa trong thủy tinh thể, góp phần vào sự hình thành của cataracts.
Ngoài ra, còn có keratitis là một tình trạng viêm nhiễm của giác mạc, phần mỏng nhất của mắt, do tiếp xúc quá mức với tia UV. Đây là một trong những tác động ngay lập tức của tia UV lên mắt. Keratitis có thể gây ra các triệu chứng như đỏ, đau, ngứa, và cảm giác như có vật lạ trong mắt.
