Ngày 5.5, TAND Hà Nội theo dự kiến sẽ xét xử 3 bị cáo về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" xảy ra tại VEAM gây thất thoát hơn 76 tỉ đồng.
Ba cựu lãnh đạo VEAM phải hầu toà gồm: Trần Ngọc Hà, Nguyễn Đức Toàn - Phó Giám đốc Nhà máy ôtô VEAM (VM) và Phạm Vũ Hải - Phó Tổng Giám đốc VEAM, Giám đốc VM.
Tuy nhiên, phiên toà đã bị hoãn do luật sư bào chữa cho các bị cáo có đơn xin hoãn tòa do bận tham gia tố tụng ở một vụ án khác. Ngoài ra, bị cáo Nguyễn Đức Toàn vắng mặt.
Sai phạm của các bị cáo xảy ra trong giai đoạn VEAM còn là doanh nghiệp Nhà nước. Trước năm 2017, VEAM có vốn điều lệ 2.372 tỉ đồng, doanh nghiệp 100% vốn nhà nước.
Theo cáo trạng, bị cáo Trần Ngọc Hà làm Giám đốc VM từ tháng 6.2008 đến tháng 4.2011.
VM là chi nhánh hạch toán phụ thuộc, hoạt động theo ủy quyền của VEAM, chuyên sản xuất, lắp ráp, kinh doanh các loại xe tải, xe chuyên dùng và xe buýt…
VM bắt đầu sản xuất và lắp ráp ôtô tải các loại từ tháng 9.2009. Để bán sản phẩm, VM xây dựng hệ thống kênh phân phối xe bao gồm đại lý cấp 1, cấp 2 trên cả nước.
Theo quy chế đại lý do VEAM ban hành, giá bán cho đại lý phải được quy định và thống nhất cho toàn hệ thống đại lý. Mọi phát sinh ngoài quy chế giám đốc nhà máy phải báo cáo và được tổng giám đốc phê duyệt mới được thực hiện.
Tuy nhiên, trong các năm 2016, 2017, 2018, cùng đời xe, dòng xe, VM đã tự quyết định và ký 29 hợp đồng, bán 2.387 ôtô tải cho 16 đại lý theo hình thức bán hàng giảm giá với giá bán và tỉ lệ giảm giá không đúng quy định.
Giá bán lô xe này theo quy định 1.036 tỉ đồng nhưng VM đã bán thấp hơn giá quy định là 69,6 tỉ đồng, làm tăng thêm chi phí vận chuyển là 2,8 tỉ đồng.
Các bị cáo Phạm Vũ Hải, Nguyễn Đức Toàn với vai trò là Giám dốc, Phó Giám đốc VM đã tự ý quyết định bán số lượng lớn ôtô thấp hơn giá quy định, gây thất thoát hơn 72 tỉ đồng cho VEAM.
Ngoài ra, năm 2013, Công ty CP Cao su Sao Vàng (SRC) nhiều lần đến tiếp thị bán hàng cho VM nhưng đều bị từ chối.
Công ty CP Công Nghiệp Cao Su Miền Nam (Casumina) đã bán hàng trực tiếp cho VM nhưng bị giảm dần số lượng qua từng năm. Casumina nhiều lần đến gặp xúc tiến việc bán hàng.
Tuy nhiên, Trần Ngọc Hà và Phạm Vũ Hải đều yêu cầu hai nhà cung cấp phải bán hàng qua trung gian để ''nâng cao chất lượng dịch vụ''.
Sau đó, SRC bán hàng cho VM qua Công ty TNHH Ôtô xe máy Liên Anh, Casumina bán hàng qua Công ty TNHH Máy Nông Ngư Nghiệp.
Trong đó, Công ty Liên Anh có 6 thành viên góp vốn gồm Trần Ngọc Hà và các chị, em ruột của mình. Người đại diện theo pháp luật là bà Trần Thị Hải, chị gái Trần Ngọc Hà. Đến năm 2019, Trần Ngọc Hà rút khỏi thành viên góp vốn. Công ty này là đại lý của VM từ năm 2009.
Trần Thị Thanh - em gái Trần Ngọc Hà - là người đại diện theo pháp luật của Công ty Nông Ngư Nghiệp. Công ty này cũng là đại lý của VM.
Công ty Liên Anh bán vật tư cho VM đúng với giá mua của SRC và sẽ được SRC chiết khấu riêng từ 8-20% doanh số hàng năm.
SRC cho biết, nếu VM đàm phán, ký kết trực tiếp, công ty sẽ chiết khấu cho VM thay vì chiết khấu cho trung gian.
Còn Casumina chi hoa hồng bán hàng cho Công ty Nông Ngư nghiệp là 9% doanh số. VM phải trả cho Công ty Nông Ngư Nghiệp chi phí bán hàng 1-2% doanh số.
Cáo trạng xác định, VM có đủ điều kiện đàm phán, ký hợp đồng trực tiếp mua vật tư với các nhà cung cấp để hưởng chính sách giá và chế độ tốt nhất. Việc VM mua qua trung gian đã dẫn đến VEAM bị thiệt hại hơn 4,1 tỉ đồng. Do đó, tổng cộng thiệt hại của VEAM là hơn 76 tỉ đồng.
Liên quan đến vụ án còn có Trần Đại Lợi - cựu Giám đốc VM - song người này đang bỏ trốn nên cơ quan điều tra đã truy nã và xử lý sau khi nào bắt được.
Trước vụ án này, Trần Ngọc Hà từng bị TAND TP Hà Nội tuyên phạt 11 năm tù và Nguyễn Đức Toàn cũng bị tuyên phạt 4 năm tù cùng về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", trong một vụ án khác khi gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng.
