Bê bối gian lận điểm thi ở Hà Giang, Hoà Bình, Sơn La
Ngày 11.7.2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố điểm thi THPT quốc gia. Chưa đầy một ngày sau, thông tin về những bất thường trong điểm thi ở Hà Giang gây xôn xao dư luận.
Là vùng trũng giáo dục, điểm thi THPT Quốc gia Hà Giang thường thuộc hàng thấp nhất cả nước, nhưng năm đó, địa phương này lại chiếm tới gần một nửa số thí sinh điểm khối khoa học tự nhiên cao nhất cả nước. Những con số bất thường khiến Bộ Giáo dục và Đào tạo lập đoàn công tác, với sự tham gia của Bộ Công an để làm rõ.
Tiếp đó, những nghi vấn cũng bùng lên tương tự ở hai tỉnh miền núi khác là Sơn La, Hoà Bình...
Ngay đầu tháng 8.2018, Phòng Giám định Tài liệu, Viện Khoa học hình sự Bộ Công an nhận được trưng cầu của các cơ quan an ninh điều tra. Các giám định viên xác định rõ trách nhiệm của mình và lập kế hoạch tiến hành nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp giám định để giải quyết các yêu cầu đặt ra phục vụ cho công tác điều tra.
Đại tá Nguyễn Thị Ngọc Lan (Trưởng phòng Giám định Tài liệu), cùng thiếu tá Hà Thanh Nga (Giám định viên) đi hơn 300km đến Hà Giang. Chỉ có bữa ăn lót dạ trên đường đi, hai nữ chuyên gia cùng các điều tra viên đã bắt tay ngay vào việc nghiên cứu và đưa ra được một số định hướng để thu thập tài liệu.
Các bài thi tại các tỉnh Hòa Bình, Sơn La cũng nhanh chóng chuyển về Viện Khoa học hình sự để nghiên cứu. Qua nghiên cứu, họ đã xác định các thủ đoạn tẩy sửa bài thi của từng tội phạm không ai giống nhau. Mặt khác, theo quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo cho phép các thí sinh dùng nhiều loại bút chì khác nhau tô tròn vào các đáp án bài thi, nếu sai có quyền tẩy đi và tô lại.
Như vậy, phương pháp kiểm tra màu mực của các nét tô trên bài làm đã bị loại bỏ. Đặc điểm để xác định nốt tô nào của thi sinh và nốt tô nào không phải của thí sinh chỉ là các dấu vết để lại trên các nốt tô tròn.
Đi tìm điểm thật của các thí sinh
Đại tá Nguyễn Thị Ngọc Lan cùng các giám định viên Phòng Giám định tài liệu đã bắt tay vào nghiên cứu, một nhóm giám định viên giàu kinh nghiệm nhất của Phòng đã làm việc không kể giờ giấc và ngày nghỉ, sau một tuần họ đã tìm ra phương pháp tiến hành giám định rất khoa học và chính xác.
Trong 800 bài thi được ba tỉnh gửi về giám định, mỗi bài có từ 40 đến 120 nốt tô (tương ứng với mỗi câu trắc nghiệm) cần phải kết luận là của thí sinh hay nghi phạm.
Phòng Giám định tài liệu có 19 cán bộ chiến sỹ là nữ trên tổng số 30 người. Do vậy, thời gian để tiến hành giám định phải làm thêm giờ và làm việc cả ngày nghỉ.
Nhiều cán bộ nữ lại có con nhỏ nên việc thu xếp công việc ở cơ quan và việc nhà gặp rất nhiều khó khăn, nhiều người phải mang con tới phòng làm việc…
Để giải quyết khó khăn trước mắt, lãnh đạo phòng chia hơn 30 cán bộ thành nhiều tổ để luân phiên tiến hành giám định.
Được sự quan tâm của Lãnh đạo Viện Khoa học hình sự và Lãnh đạo Bộ Công an, Phòng Giám định đã được bổ sung thêm các trang thiết bị phần nào đã tháo gỡ đỡ khó khăn.
Theo đánh giá của Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Bộ Công an, gian lận của Sơn La tinh vi hơn nhiều so với Hà Giang. Quá trình xử lý bài thi trắc nghiệm, tổ trưởng là ông Trần Xuân Yến (Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh) đã cho phép tổ do mình quản lý sửa bài thi, nâng điểm cho thí sinh. Lô bài đã sửa chữa sau đó mới được quét, lưu thành đĩa CD1 để gửi về Bộ Giáo dục.
Việc sửa bài thi được thực hiện bằng cách rút bài của thí sinh ra rồi sửa đáp án. Theo dây chuyền, một thành viên trong tổ xử lý bài thi trắc nghiệm phụ trách việc quét, sửa lỗi bài thi; một người khác làm nhiệm vụ quét phiếu trả lời trắc nghiệm và một người nữa cắt túi bài thi, phân lô để giao cho nhóm quét bài.
Ở Hòa Bình, những người can thiệp bài thi của thí sinh đã thống nhất sửa trực tiếp trên bài thi trước khi đưa vào máy quét file ảnh, lưu thành đĩa CD1 gửi về Bộ Giáo dục và Đào tạo. Nhóm này đã niêm phong cửa phòng thi sao cho bóc dễ dàng. Họ rạch dao theo mép giấy niêm phong túi đựng bài thi số 2, số 1, lấy các bài thi của thí sinh cần nâng điểm, đối chiếu với đáp án của Bộ Giáo dục và Đào tạo; tẩy đáp án sai, dùng bút chì tô lại đáp án đúng.
Đến nay, cả ba vụ án liên quan đến gian lận điểm thi nói trên ở ba tỉnh Hà Giang, Sơn La, Hoà Bình đều đã được đưa ra xét xử với hàng chục nghi phạm, nhiều tội như: Đưa hối lộ; Nhận hối lộ; Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Lợi dụng sự ảnh hưởng đối với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi...
Những người trực tiếp thực hiện hành vi gian lận đều nằm trong hội đồng thi, có cả công an, lãnh đạo các Sở Giáo dục…
